مقالات: آموزش در ایران (دوره قاجاریه) بر اساس کتاب های آموزشی خطی و چاپ سنگی مقاله

تحول در تشکیلات نظامی ایران،سرآغاز فصل نوینی در تاریخ معاصر ایران محسوب می‌شود. این حرکت که در واقع،شروع تلاش برای مدرنیزه شدن در بعضی از ساختارهای اجتماعی و حکومتی به شمار می‌آید؛پیچیدگی‌های بسیاری همراه خود دارد. در این مقاله سعی می‌شود،بخشی از این حرکت تجدیدطلبانه شرح داده شود.تمرکز اصلی بر روی بررسی محتوایی کتاب‌های نوشته شده در زمان مورد بحث یعنی دورهء قاجار با موضوعیت آموزش نظامی می‌باشد که با بهره‌گیری از نسخه‌های خطی و چاپ سنگی‌ کتابخانهء ملی انجام یافته است.

در واقع از این زمان به بعد است که‌ ما شاهد تألیف و ترجمهء آثاری با موضوع‌ آموزش نظامی در ایران هستیم که برخی به‌ محمد شاه تقدیم شد و برخی به صدراعظم‌ وی حاج میرزا آقاسی. در مجموعهء معرفی شده در این مقاله، 45 عنوان کتاب متعلق است به زمان‌ ناصر الدین شاه که 15 عنوان از آن‌ها تقدیم‌ نامه به وی دارد. ضمیمهء چند برگ سند متعلق به شورای نظامی تألیف 1835 م/1254 ق و نام نویسنده نامعلوم‌ است)این کتاب برای آشنایی از مواد محترقه‌ و ابزارهای مختلفی که در آن به کار می‌رود، تهیه شده است و به نظر می‌آید تنها برای‌ تقدیم به شاه مورد استفاده قرار گرفته است. مترجم در ابتدای متن چنین نوشته است: «ترجمه کتاب حرکت افواج به قواعد دولت‌ فرانسه به دستیاری کمترین چاکر جان‌نثار موسیو بهلر سرتیپ فرانسوی و به امداد خانه‌زاد تربیت یافته دولت ابد مدت محمد کریم ولد مرحوم حسین خان سرتیپ فیروز کوهی‌ گردید و علاوه چند حرکت دیگر هم نوشته‌ شد». نویسنده علت تألیف‌ این کتاب را که دربارهء تاکتیک نظامی است، چنین می‌نویسد:«چون هر صاحب‌منصبی با علمی که از اروپ به مملکت محروسه ایران‌ مامور شده است؛بجز اطلاعات مملکتی که به‌ ولایات خود فرستاده‌اند یا از روی غرض و یا از نقصان علم نتیجه از علم ایشان در این مملکت‌ باقی نمانده و نیز به دلیل آن‌که امنای دولت‌ هم خود را در این قضیه قرار ندادند به این‌ خاطر بر خود فرض دانسته با وجود تحصیلاتی‌ که در مدرسه نظام در فرانسه داشته،نتیجه این‌ تحصیلات را در قالب این رساله نوشته و انتشار دهد».