چکیده:
انسان موجودی است اجتماعی، به دلیل این ویژگیها که در فرایند جامعهپذیری و اجتماعی شدن به آن میرسد، از موجودات دیگر متمایز است. از اینرو، جامعهپذیری نقطه اتصال علوم مختلف انسانی و اجتماعی است و آگاهی از آن منوط بر آن است که مفهوم آن در این مجموعه از علوم انسانی دنبال شود.بنابر مفهوم جامعهپذیری، انسانها آموزههای اجتماعی خود را از محیط گرفته و در فرایند جامعهپذیری میکوشند خود را همانند جمع سازند؛ هرچند این فرایند، رابطهای دوسویه است و کنشگران با محیط در تأثیر و تأثر متقابلاند. این مقاله با رویکرد نظری و تحلیلی، و با کنکاش در آیات قرآنی میکوشد تا نشان دهد قرآن کریم ضمن احترام به جماعت انسانها، همگان را به پذیرش همه آموزههای اجتماعی فرانمیخواند، بلکه سرپیچی از آموزههای ناسازگار با اسلام را مطلوب میشمارد. بنابراین، در نگاه قرآن، اجتماعی شدن در گروههای مؤمنانی که هنجارها و ارزشگذاریهای خود را بر پایه ارزشهای اسلام بنا میکنند، محترم است، نه در هر گروه و اجتماعی.
خلاصه ماشینی:
"19 با توجه به آنچه گذشت، جامعهپذیری و یا اجتماعیشدن عبارت است از فرایندی که اندیشهها، باورها، ارزشها و اعمال اعضا، متأثر از الگوهای جامعه شکل میگیرد و اعضا، آن الگوها را جزء جداییناپذیر زندگی اجتماعی خود قرار داده، از آنها پیروی میکنند.
43 اما به نظر میآید، با توجه به آنکه شکلگیری اعمال و عقاید آدمی در فرایند جامعهپذیری و اجتماعیشدن است، این آیه افزون بر موضوع فطرت، به اجتماعیشدن که باعث شکوفایی استعدادها و امور فطری میشود نیز اشاره دارد.
در این صورت، این آیه به موضوع مربوط میشود و در واقع، کفار و مشرکان میگویند که پدرانشان آنان را در شرایط اجتماعی خاصی قرار داده و تربیت کردهاند و آنها تحت تأثیر همان آموزهها مشرک و یا کافر شدهاند و چگونه میتوان بعضی را به سبب گناه دیگران کیفر داد.
کفار و مشرکان نیز در پی آن هستند تا همین اجتماعی شدن بر اساس سلوک گذشتگان را پایه عمل و عذر خود قرار دهند؛ در حالی که موضع آیات شریفه قرآن کریم به گونهای است که عذر آنان را نمیپذیرد.
55 همانگونه که قبلا نیز گفته شد، موضع آیات شریفه قرآن کریم، همواره پیروی از هنجارهای اجتماعی نیست و در بسیاری از موارد، افرادی را که در محیط اجتماعی خاصی زندگی میکنند، از اجتماعیشدن در آن محیطها بازمیدارد و به عکس، به جای پیروی از هنجارهای اجتماعی، آنها را به پیروی از ارزشها و الگوهایی که هنوز در جامعه فراگیر نشدهاند و در گروههای خاص و کوچکی به نام مؤمنان رواج دارد، ترغیب میکند."