چکیده:
مناقب و فضائل اهل بیت علیهم السلام بخش قابل توجهی از میراث حدیثی ما را تشکیل می‌دهند.نگارندگان و مؤلفان بسیاری در تاریخ اسلام،با انگیزه‌های مختلف در این عرصه قلم زده‌اند.کوشش نگارندگان مناقب و فضائل اهل بیت علیهم السلام،پیدایش سبک‌های متنوع و متعدد تألیفی را به دنبال داشته است.نگاهی به گزارش‌های تاریخی موجود نشان می‌دهد که در دهه‌های آغازین تاریخ اسلام،به دلیل وجود پاره‌ای مشکلات و موانع سیاسی و اجتماعی،نگارش و تألیف در زمینهء مناقب و فضائل اهل بیت علیهم السلام از رونق چندانی برخوردار نبوده است،اما با گذشت زمان و دگرگونی شرایط،نگارش کتاب‌ها و رساله‌ها در این حوزه،رشد چشمگیری یافته است.متأسفانه بسیاری از آثار نگاشته‌شده در این عرصه به دلایل مختلف،در گذر زمان،از میان رفته و امروزه تنها شمار اندکی از آن کتب و رسائل در دست ماست.
A glance at the extant historical reports indicates that writing about the virtues and excellences of Ahl al-Bayt (A.S.) has not been much common during the early decades of Islamic history due to certain socio-political problems and barriers. However، with the passage of time and change of circumstances، the writing of books and treatises have thrived significantly in this field، although many of them have been lost in the course of time and only a few number of these writings have remained to date. While pointing out some of the overall characteristics of this period's writings، the writer of this article proceeds to introduce the related works up to the 3rd/9th century.
خلاصه ماشینی:
3-در تألیف کتب مناقب گاه از مناقب یک امام و گاه دو یا چند امام و گاه همهء ائمه(اهل بیت)سخن گفته شده است؛ به عنوان نمونه می‌توان از کتاب‌های مناقب أمیر المؤمنین علیه السلام نوشتهء اعمش2، تفضیل الحسن و الحسین علیهما السلام نوشتهء ابو یوسف سدوسی3،مناقب أهل البیت نوشتهء رواجنی4و فضائل أهل البیت نوشتهء ابن ابی حاتم رازی5نام برد.
3-فهرستگان کتب مناقب نگاشته‌شده در قرن سوم 1-المصابیح فی ذکر ما نزل من القرآن فی أهل البیت علیهم السلام،ابو العباس المفسر الضریر احمد بن الحسن الأسفرائینی1:به گفتهء نجاشی حسین بن عبید الله غضائری با دو واسطه از اسفرائینی نقل حدیث کرده است2.
کحاله تاریخ وفات او را(822 هـ)ذکر کرده است21 7-المعیار و الموازنة(فی تفضیل علی علیه السلام،ابو جعفر الإسکافی محمد بن عبد الله المعتزلی البغدادی(042 هـ)31:ابن ندیم این کتاب را از آن ابن الإسکافی (ابو القاسم جعفر بن محمد الإسکافی) (1).
8-المقامات فی تفضیل علی علیه السلام، ابو جعفر الإسکافی محمد بن عبد الله المعتزلی البغدادی(042 هـ)3:ابن ندیم از این کتاب او نام برده و در یادکرد او گوید:بلخی دربارهء گفته:اسکافی از اهالی سمرقند بود.
71-کتاب فضائل أمیر المؤمنین علیه السلام، ابو الحسن معلمی بن محمد البصری11: نجاشی با سه واسطه از او نقل روایت کرده است21.
»8 82-مناقب الرجال،ابو جعفر محمد ابن احمد بن یحیی بن عمران الأشعری القمی9:شیخ طوسی ضمن اشاره به نام این کتاب در الفهرست،سه طریق خود به مؤلف آن را ذکر کرده که در هر سه طریق،با سه واسطه از او نقل روایت کرده است01.
(
, 
, 
)
