چکیده:
سنایی یکی از بزرگترین شاعران قرن ششم و از پیشگامان بیان مسایل عرفانی در ادب فارسی است.از مهمترین اصطلاحات عرفانی به کار رفته در آثار سنایی،اسماء و صفات الهی است.این مقاله به بررسی و چگونگی کاربرد اسماء و صفات الهی در آثار سنایی میپردازد.شیوهی نگارش به این صورت است که پس از تعریف لغوی واصطلاحی هر اسم بسامد آن در قرآن همراه با ذکر آیهیی از قرآن مجید میآید و سپس توضیحات مختصری راجع به آن اسم از کتابهای مربوطه همراه با نوع اسم یا صفت ذکر میگردد و در پایان شاهد مثالهایی از آثار سنایی همراه با نظرات نگارنده نوشته شده است.
خلاصه ماشینی:
"(علق،آیه 3) همچنین در سوره مبارکه مؤمنون،آیه 116 آمده است:«الله الملک الحق لا اله الا هو رب العرش الکریم» سنایی در راز و نیازهایش با خداوند زبان حال تمام بندگان میشود گویی که از درون تمام آنها آگاه است و میداند که بندهی گناهکار جایی جز درگاه خداوند کریم برای آمرزش گناهانش نمیشناسد،پس با دلی آکنده از امید رو به سوی درگاه لایزال حق میکند و اطمینان دارد که خداوند کوه معاصی او را با لطف و کرم خود خواهد بخشید:بپذیر به لطف و به کرم عذر سنایی زیرا که به عصیان چون سنایی نفری نیست (دیوان،ص 102) ملکا عاصیان غم زدهایم دست در دامن کرم زدهایم (سناییآباد،ص 105) سنایی همواره بخشش و عنایت پروردگار را در راه معرفت حق راهبر و سائق انسانها میداند؛چرا که شناخت حق بوسیله ممکنات و حواس و ادراک بشری امکانپذیر نیست:کرمش گفت مر مرا بشناس ورنه کشناسدش به عقل و حواس (حدیقه،ص 63) در جایی دیگر اسمای حسنای الهی را راهنمای بندگان در شناخت حق میداند:نامهای بزرگ و محترمت رهبر جود و نعمت و کرمت (حدیقه،ص 60) منظور از نامهای بزرگ به احتمال زیاد همان اسم اعظم حق میباشد که جامع همه نامهاست یا شاید تلمیح به اسمای حسنا باشد که در قرآن آمده است:«و لله الاسماء الحسنی فادعوه بها» (اعراف،آیه 180)،خدا راست نامهای نیکو،بدانها خدا را بخوانید."