چکیده:
عالم ذر، از مسایلی است که در قرآن و روایات، درباره آن سخن رفته است و شناخت آن به فهم معنای توحید، کمک می رساند. در این گفتار، نظرات یازده تن از دانشمندان قرن پانزدهم هجری در این مورد، نقل و نقد و بررسی می شود. ازجمله: سید محمد حسین طباطبایی، میرزا حسنعلی مروارید، سید عبدالرسول جهرمی، عبداله جوادی آملی، محمدتقی مصباح یزدی، ناصر مکارم شیرازی.
خلاصه ماشینی:
"بدیهی است که جهت الاهی شخصی،فعل خداوند است و فعل خدا غیر از خود خداست؛پس چگونه می‌توان مشاهدۀ فعل خدا را علم حضوری به خود خدا قلمداد کرد؟ 1-9-ایشان معتقد است که در عالم ملکوت،شرک و کفر و عصیان وجود ندارد، در حالی که بر اساس روایات اهل بیت علیهم السلام خداوند متعال عالم ذر را پدید آورد تا انسان‌ها را به معرفت خویش،نبوت پیامبر صلی الله علیه و اله و ولایت اوصیاءش علیهم السلام توجه دهد و او را با این امور آشنا سازد.
آیا تک تک ذریه را به پشت حضرت آدم علیه السلام باز گرداند و سپس همۀ آنچه را که تقدیر شده بود،در صلب فرزندانی که ذکور بودنشان مقدر شده بود، قرار داد؟و سپس از صلبی به رحمی و از رحمی به صلب دیگر منتقل کرد، تا هر یک از آنها با اضافه شدن اجزایی که از مواد غذایی موجود در منی حاصل می‌شود،به صلب پدر خود منتهی شود و از آن به رحم مادر منتقل گردند،تا پس از خلط با منی مادر و تغذیه از خون حیض به صورت علقه و پس از آن به صورت مضغه درآید،تا آنکه به جثۀ کامل تبدیل شود؟ و آیا همۀ آنها به این کیفیت و ترتیب بوده‌اند یا سیر برخی از آنها به ترتیب دیگری بوده است؟ وضعیت ارواح پس از آنکه از آنها میثاق گرفته شد،نیز روشن نیست.
(4) ایشان در جای دیگر در مورد علت عدم ذکر اخراج فرزندان آدم از پشت حضرت آدم علیه السلام سخن گفته و توضیح می‌دهد که در این جهت میان آیه و روایات تعارض وجود ندارد."
(
, 
, 
)
