فعل در گویش بختیاری مقاله

بختیاری یکی از گویش‌های جنوب غربی ایران است که در منطقه‌ای در غرب و جنوب غربی ایران بدان صحبت می‌شود.این گویش،در کنار لری کهگیلویه و بویراحمد و لری لرستانی،یکی از سه گونهء اصلی گویش لری را تشکیل می‌دهد.این مقاله به بررسی‌ ساختار فعل در گویش بختیاری رایج در شهرستان کوهرنگ می‌پردازد.مواد زبانی این تحقیق‌ در بهار و تابستان 4831 از شهرستان کوهرنگ در استان چهارمحال و بختیاری و از میان‌ گروهی از بختیاری‌های کوچ‌نشین ساکن در اطراف شهر چلگرد،که از طایفهء آرپناهی و از شاخهء هفت‌لنگ ایل بختیاری هستند،فراهم شده است.در این مقاله،مباحثی مانند ساخت‌ ماده‌های مضارع و ماضی،ساخت مصدر و صفت مفعولی،ادات فعلی،انواع فعل از نظر وجه،زمان و نمود،ساخت فعل مجهول،صرف فعل‌های خاص و تأثیر فرایندهای آوایی در صرف فعل‌ها ارائه شده‌اند.در هر بخش،مباحث نحوی مرتبط با موضوع مورد بحث نیز بررسی شده است.

"همان‌طور که پیش از این‌ گفته شد،مادهء مجهول در بختیاری در واقع مادهء ناگذاری مجهول است که کارکردی‌ دوگانه دارد،یعنی هم برای ساخت مجهول به کار می‌رود هم به عنوان فعل ناگذرا در 41)در فارسی دری،فعل تمنایی از افزودن«-ی»به پایان انواع فعل،مانند مضارع اخباری،ماضی ساده، ماضی نقلی و ماضی بعید،ساخته می‌شد. در زیر،برای نمونه،صرف فعل‌ zahnesten «زده‌ شدن»در صیغه‌های مختلف آورده می‌شود: 1)مضارع اخباری مجهول zahnom \زده می‌شوم‌\ zahnÒm \زده می‌شویم zahnÒ \زده می‌شوی‌\ zahnÒn \زده می‌شوید zahne \زده می‌شود\ zahnen \زده می‌شوند 2)مضارع تمنایی مجهول zahna?m \باشد که زده شوم‌\ zahna?yÒm \باشد که زده شویم zahna?yÒ \باشد که زده شوی‌\ zahna?yÒn \باشد که زده شوید zahna?(ya) \باشد که زده شود\ zahna?n \باشد که زده شوند 3)امر مجهول(دوم شخص مفرد و جمع) zahn(a) \زده شو\ zahnÒn \زده شوند 4)ماضی سادهء مجهول zahnestom \زده شدم‌\ zahnestÒm \زده شدیم zahnestÒ \زده شدی‌\ zahnestÒn \زده شدید zahnest(a) \زده شد\ zahnesten \زده شدند 5)ماضی نقلی مجهول zahnestom e \زده شده‌ام‌\ zahnestÒm e \زده شده‌ایم zahnestÒ ye \زده شده‌ای‌\ zahnestÒn e \زده شده‌اید zahnest e \زده شده است‌\ zahnesten e \زده شده‌اند 6)ماضی بعید مجهول zahnestom bÒ \زده شده بودم‌\ zahnestÒm bÒ \زده شده بودیم zahnestÒ bÒ \زده شده بودی‌\ zahnestÒn bÒ \زده شده بودید zahnest bÒ \زده شده بود\ zahnesten bÒ \زده شده بودند مثال‌های زیر کاربرد برخی ز انواع فعل مجهول را در جمله نشان می‌دهد: «روده‌هایشان بریده می‌شود."