ادب و هنر: ارتباط فرهنگی زبانهای فارسی و عربی پژوهشی در معربات سخنرانی

"ولی‌ ما می‌بینیم که دانشمندانمان به مفردات بیگانه‌ای‌ که به فارسی سرازیر شده،توجه نداشتند و هیچ‌ زبان‌شناسی برای این گروه از مفردات،اصطلاحی‌ مانند«مفرس»(به قیاس همتای عربی‌اش،«معرب») وضع نکرد تا نشان‌دهندهء هزاران کلمهء عربی باشد که‌ ایرانیان از اولین سده‌های هجرت در گفتار خود به‌ کار می‌گرفته‌اند. و اما مسئلهء معربات که توجه بسیاری از محققان‌ را به خود جلب کرده است: زبانهای عربی و فارسی روابط فراوان،ریشه‌دار و مستحکمی در حوزه‌های گوناگون داشته‌اند که‌ چند قرن پیش از اسلام آغاز شد و با شکلهای بسیار متنوعی تا زمان ما ادامه نیافته است. بی‌شک شما خواهید پرسید که‌ این کلمه،کی و کجا معرب شد؟نخستین کسی که‌ آن را به کار برد که بود؟این ساز در کدام جامعهء عربی رواج یافت؟این چگونه جامعه‌ای بود که‌ نیاز به«چنگ»در آن احساس شد؟آیا ممکن است‌ که عرب‌های بیابانگرد چنین ابزاری را از ایران به‌ سرزمین خود آورده باشند یا این‌که جامعهء شهری و اهل ذوق بغداد در زمان عباسیان آن را به میان عربها آورده است؟ ولی وقتی کلمه را با نگاهی بافت‌شناسانهء (contextual) بررسی کنیم و آن را در محیط ویژهء خود،یعنی در متنهای متعلق به آن بخوانیم، خواهیم دید که حوزهء معنایی کلمه چنان گسترش‌ یافته که می‌تواند اطلاعات جدید و فراوانی به ما ارائه دهد. بدون تردید،زبان زنده،با نشاط و اثرگذار تنوخی البته همان زبان رایج در جامعه است؛یعنی‌ معربات کتاب او کلماتی است که برای مردم، آشنا و میان آنان معمول بوده ولی با این حال،به‌ فرهنگنامه‌های رسمی راه نیافته است."