چکیده:
چهگونه میتوان"وضعیت موجود نامطلوب"را به"موقعیت مطلوب ناموجود"تغییر داد؟سخن از روش- های اخلاقی به عنوان مبحثی مهم در حوزه تربیت میتواند راه ورود به بحر بیکران مثنوی باشد.تربیت صحیح نقش بسزایی در سعادت فردی و اجتماعی ایفا میکند.این نکته ضرورت بهکارگیری روشهای مناسب تربیتی را با توجه به استعدادها و ظرفیت متفاوت افراد،میطلبد.مثنوی نمونهای از ادبیات غنی و کهن پارسی است که مشحون از مباحث اخلاقی میباشد.مولوی به دلیل احاطه و اشراف کمنظیری که بر قرآن و مضامین آن دارد،میکوشد تا مفاهیم اخلاقی را با استفاده از ابزارهایی نظیر داستانگویی، تشبیه و تمثیل و...با تکیه بر قرآن و روایات متبحرانه به مخاطبین منتقل نماید.هدف این مقاله استخراج روشها و شیوههای تربیت اخلاقی در مثنوی و چگونگی بهکارگیری مناسب آنها در راستای رسیدن به موقعیت مطلوب میباشد.او ضمن بیان شرایط کلی تربیت اخلاقی،به بیان آفات و موانع تربیت ناکارآمد میپردازد.این نوشتار به جهت رعایت اختصار تنها به نخستین و اساسیترین روش یعنی" ایجاد محیط تربیتی مساعد"به سه شیوه"زمینهسازی"،تغییر موقعیت"و"الگوسازی"در اشعار مولانا میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"از روشهای اساسی در تربیت،ایجاد محیط مساعد تربیتی است زیرا دل و روح انسان چون زمینی بایر
در امر تربیت باید ظرفیت و توانایی افراد مورد توجه قرار گیرد تا نتیجه مطلوب حاصل گردد و چنانچه
تنها ایجاد زمینه مساعد تربیتی شرط کافی جهت باروری و شکوفایی تربیت نیست بلکه باید همواره به
این نکته توجه نمود که چنانچه بذر تربیت در جایگاه مناسب خود یعنی در زمین مساعد قرار گیرد به
در جهت ایجاد زمینهء مناسب در امر تربیت باید چندانکه ممکن است بند تعلقات دنیوی را گسست زیرا هرقدر توجه حواس به مظاهر مادی کاهش یابد،ضمیر و باطن شنوا و بینا گشته و شناخت حقایق برای
انسان کامل به جهت مطیع و منقاد بودن در برابر اوامر الهی،میتواند تجلی اسماء و صفات الهی گردد و همچنانکه خداوند خالق است و میآفریند،دم و نفس او نیز به امر خدا چون دم مسیحیایی قادر خواهد
مولانا علم و دانایی را از دیگر ویژگیهای انسان کامل معرفی میکند البته این الگو را کسی میداند که
الگو و راهنما میبایست با متربی سنخیت داشته تا متربی قادر به پذیرش وی باشد و نیز باید خود را از سطح عالی به سطح مخاطب تنزل دهد تا بتواند ایجاد ارتباط کند.
رهیابی و هدایت باید تحت عنایت الگوی کامل و شایسته باشد انسانی که خود صاحبدل است و درونش
مولانا از ابراهیم(ع)نیز به عنوان الگوی برتر یاد میکند آنجا که میفرماید:-چه کشد این نار را؟نور خدا نور ابراهیم را ساز اوستا
اخلاقی و شناخت عوامل و اسباب مؤثر در تربیت است که میبایست مورد توجه متولیان امر قرار گیرد."