چکیده:
در این مقاله موضوع استفاده بهینه از دارایی منابع گاز ایران در مقاطع بین زمانی و بین کاربرد های مختلف، ارزش سایه¬ای تخصیص ها و انتخاب های مختلف در توسعه منابع گاز در یک دوره بلند مدت مورد بررسی قرار گرفته است. با تعریف یک تابع رفاه اجتماعی، تخصیص گاز به مصارف داخل، تزریق، صادرات یا ذخیره و انتقال بین زمانی دوره¬های بهره برداری از منابع گاز در قالب یک مدل برنامه ریزی پویای غیر خطی، مدل¬سازی شده و اولویت¬های تخصیص گاز و مقدار مصارف گاز در بخشهای مختلف در دوره1410-1385 مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
نتایج نشان می دهد: اولویت و مقدار بهینه تخصیص گاز به مصارف مختلف در سالهای آینده تابعی از محدودیت¬های تولید گاز، سیاست انرژی، نرخ تنزیل، هدف¬گذاری تزریق برای حفظ فشار مخازن، فشار افزایی متوسط یا بالای مخازن نفت و واردات گاز است. در نرخ تنزیل های پایین، تزریق گاز بر صادرات گاز اولویت مطلق دارد. در این حالت تخصیص گاز به تزریق اولویت پیدا می کند و مازاد گاز به صادرات تخصیص می یابد؛ ولی در نرخ تنزیل های بالاتر، تزریق گاز اولویت مطلق بر صادرات گاز ندارد و مقدار بهینه دو متغیر، همزمان تعیین می شود.
اگر رشد مصارف نهایی داخلی گاز به صورت تداوم رشد مصرف موجود (متوسط مصرف 11 سال گذشته) تداوم یابد، نتایج نشان می¬دهد که در سالهای مورد بررسی امکان تخصیص گاز به تزریق متناسب با سناریوی حفظ فشار موجود مخازن و صادرات گاز وجود نخواهد داشت و کشور با تراز منفی گاز مواجه خواهد بود.
نتایج تحلیل سناریوهای مختلف این مطالعه نشان می دهد که تبدیل شدن ایران به صادرکننده بزرگ گاز در دو دهه آینده، سازگار با حداکثر سازی منافع اقتصادی بهره برداری و تخصیص ذخایر گاز کشور نیست.
Large natural gas reserves are a great potential economic advantage for Iran's economy. As long as the consumption and production of the natural gas increase in the country، gas industry will play a vital role in meeting oil industry's needs. This paper aims to investigate optimal usage of the Iranian natural gas reserves among different applications and also opportunity cost of allocations by developing the gas industry over a long time horizon. Using welfare function، nonlinear dynamic model is applied to solve the problem of gas allocation among alternatives such as domestic consumption، gas injection، gas exports or gas salvaging using the data over the period 2006-2031. The constraints include gas production، requirements of gas injection، domestic growth، gas consumption and other effective variables and parameters related to the natural gas reserves allocation.
Findings confirm that priorities and the values of optimal allocation gas depend on the constraints of natural gas production، energy policy، target of injection for preservation or increasing the pressure of oil reservoirs and gas imports. Furthermore، low discount rate gas injection has an absolute priority to gas exports. In the baseline scenario، if domestic gas consumption continuously growth at its average rate of last 11 years performance، it won't be possible to allocate gas injection according to the preservation pressure of oil reservoirs scenario and gas exports. The results of optimal gas salvage and its shadow price shows that the lack of gas production ability has a very high opportunity cost at the beginning years.
خلاصه ماشینی:
"نتایج نشان میدهد:اولویت و مقدار بهینه تخصیص گاز به مصارف مختلف در سالهای آینده تابعی از محدودیت-های تولید گاز،سیاست انرژی،نرخ تنزیل،هدفگزاری تزریق برای حفظ فشار مخازن،فشار افزایی متوسط یا بالایمخازن نفت و واردات گاز است.
اگر رشد مصارف نهایی داخلی گاز به صورت تداوم رشد مصرف موجود(متوسط مصرف 11 سال گذشته)تداومیابد،نتایج نشان میدهد که در سالهای مورد بررسی امکان تخصیص گاز به تزریق متناسب با سناریوی حفظ فشارموجود مخازن و صادرات گاز وجود نخواهد داشت و کشور با تراز منفی گاز مواجه خواهد بود.
تحولات یک دهه اخیر در ظرفیتهای بالقوه تولید گاز در کشور و تحول در بازارهای انرژی،جهتگیری جدیدی در سسیاستگذاران دولتی نفت و گاز برای توسع صنعت گاز در داخل و حضورایران در بازارهای جهانی گاز ایجاد کرده و«پارس جنوبی بزرگترین میدان مشترک گازی جهان بینایران و قطر در اوایل دهه 1990 توسط قطر توسعه یافته و در اواخر دهه 1990 پس از وقفهای چندینساله،انگیزه زیادی برای توسعه سریع میدان پارس جنوبی توسط ایران نیز ایجاد شده و باتوجه بهامکان افزایش قابلتوجه تولید گاز پس از توسعه این میدان،موضوع تخصیص گاز تولید شده بهگزینههای مختلف،به یکی از مباحث مهم اقتصادی در سالهای اخیر تبدیل گردیده است.
وزارت نفت(نفت و توسعه،1381)سیاستهای بلندمدت انرژی کشور دربخش گاز را بهرهگیری هرچه بیشتر از منابع گاز طبیعی و افزایش سهم گاز در سبد مصرفی حاملهای انرژی از طریق توسعه شبکه داخلی گازرسانی برای کاستن از مصرف یا کاهش رشد مصرففرآوردههای نفتی در داخل کشور و نیز ارتقای جایگاه ایران در صادرات گاز به بازارهای بین المللیاعلام کرد."