چکیده:
در این مقاله به برآورد الگوی عوامل مؤثر بر توزیع درآمد در ایران با استفاده از اطلاعات موجود برای سالهای 1370-1350 میپردازیم.برای این منظور ابتدا با برآورد الگو براساس توزیع درآمد، سطح نابرابری اقتصادی در سالهای مورد مطالعه محاسبه شده است.نتایج بدست آمده نشان میدهد که در سال 1361 سطح نابرابری با ضریب جینی 55/0 در بالاترین سطح و با ضریب جینی 41/0 درسال 1369، در پایینترین سطح در دوره مورد مطالعه بوده است.در بررسی شدت و جهت عوامل مؤثر بر توزیع درآمد معلوم شده است که هر 1% افزایش در نسبت اشتغال، حدود 1/3 درصد از سطح نابرابری میکاهد.در همین راستا در اثر 1% افزایش در بهروری نیروی کار حدود 57/0 درصد از سطح نابرابری اقتصادی کم میشود.از طرف دیگر، هزینههای دولتی برای هر خانوار، تورم(رشد شاخص قیمت مصرف کننده)، سهم درآمدهای شخصی از تولید ناخالصی داخلی و کل درآمدهای مالیاتی دریافتی از هر خانوار، با یک وقفه زمانی، اثر افزایشی برنابرابری داشته است.نتایج نشان میدهد که در اثر 1% افزایش در هزینههای دولتی برای هر خانوار، ترکیب هزینهها چنان بوده است که بجای کاهش سطح نابرابری، حدود 36/0 درصد به آن افزوده شده است.همچنین در ازای 1% افزایش در تورم، سهم درآمد شخصی و کل مالیاتهای دریافتی از هر خانوار، بترتیب حدود 06/0 درصد و 37/0 درصد و 81/0 درصد به سطح نابرابری در سال بعد اضافه میکنند.بنابراین، نظام مالیاتی و یا نظام جمعآوری مالیاتها چنان بوده است که بجای کاهش نابرابری اقتصادی، در جهت افزایش آن عمل نموده است.در این راستا اثر مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم با اثر کل مالیاتها هم جهت بوده است.
خلاصه ماشینی:
"در مجموع سه طریق مهم برای بررسی آثار شاخصهای اقتصاد کلان بر توزیعدرآمد متصور است:1-تغییرات در سهم درآمد عوامل تولید، به دلیل نوسانات سطح فعالیتهای اقتصادی در سری زمانی2-تغییرات در سطح بیکاری3-تغییرات در نرخ تورم(تغییرات نسبی قیمتها) چون گروههای با درآمد بالاتر نسبت بیشتری از درآمد خود را از طریق سرمایهگذاری بدست میآورند، در مجموع میتوان فرض کرد که افزایش در سهم سود در میان عوامل تولید موجب افزایش سهم این گروهها در توزیع درآمد شده و باعث افزایش نابرابری میگردد.
4-2-تعیین شدت و جهت عوامل مؤثر بر توزیع درآمد همانگونه که بیان شد، ساختار کلی الگوی نابرابری اقتصاد در ایران به صورت زیر فرض شده است: (u,HTT,HG,SI,PL,RE,)f g که در آن PL بهرهوری کار، I تورم، SI سهم درآمد شخصی از تولید ناخالص ملی، RE نسبت اشتغال، HTT کل مالیات دریافتی از هر خانوار و HG هزینه دولتی برای هر خانوار میباشد.
در این الگو نسبت اشتغال (RE) ، بهرهوری کار (PL) ، مخارج دولت برای هر خانوار (HG) ، تورم (I) ، و سهم درآمد شخصی از تولید ناخالصی ملی (SI) و مالیات غیرمستقیم دریافتی از هر خانوار (HTI) هر کدام با یک وقفه زمانی بعنوان متغیرهای توضیحی، مورد آزمون واقع شدهاند:(به تصویر صفحه مراجعه شود)الگوی(2)نیز با روش حداقل مربعات تکراری برآورد شده و پس از 5 بار تکرار، متقارب و متوقف شده است.
5-نتیجهگیری و پیشنهادات با توجه به نتایج نشان داده شده در این مطالعه، الگوی نهائی پیشنهادی برای بررسی عوامل مؤثر بر توزیع درآمد و سطح نابرابری اقتصادی در ایران، براساس اطلاعات آماری موجود در دوره(1370-1350)بصورت معادله(3)میباشد."