چکیده:
میباشد.نتایج به دست آمده نشان میدهد که تلفیق حوضهها،تغییر مسیر آبهای سطحی و تبدیل آنها به کانالهای مصنوعی باعث افزایش آبدهی،به خصوص در دورههای بازگشت بالاتر شده و در نتیجه افزایش میزان مخاطره سیلابهای شهری را به دنبال دارد.قطع مسیر آبراهههای اولیه و ایجاد الگوی جدید آبراههای در قلمروی کلانشهر تهران بدون توجه به اصول و معیارهای ژئومورفولوژیکی انجام شده است.بنابراین توجه به الگوی فضایی و جایگیری آنها در تطبیق با چشمانداز کلی حوضهها از طریق به کارگیری اصول ژئومورفولوژیکی به منظور توسعه پایدار و کاهش مخاطرات ضرورتی قطعی است. موضوعات مربوط به مطالعات ژئومورفولوژیکی از منظر ارزیابی در کلانشهر تهران که طی نیم قرن گذشته توسعه یافته،متعدد است.بررسی حوضههای زهکشی سطحی و آبراهههای آن یکی از این موضوعات میباشد.تغییر مسیر آبراههها و مسیلهای طبیعی بدون توجه به اصول و فرایندهای ژئومورفولوژیکی در شهر تهران میتواند آثار زیانباری را به ساکنان شهر وارد کند.در حال حاضر زهکشی شهر تهران از طریق سه محدوده 1-حوضههای منتهی به کانال سیل برگردان غرب و رودخانه کن؛2-حوضههای منتهی به کانال ابو ذر و مسیل باروتکوبی؛3-حوضههای شهری منتهی به زمینهای زراعی جنوب شهر(محدوده صالحآباد)انجام میشود. در این مقاله حوضههای مذکور همراه با شبکه آبراههها قبل از توسعه فعلی شهر به کمک نقشههای توپوگرافی سال 1343،عکسهای هوایی دو دوره مختلف و نقشههای زمینشناسی ترسیم و سپس محدوده کلیه حوضههای کوهستانی و شهری در وضعیت کنونی با استفاده از نقشههای توپوگرافی سال 1380 و با توجه به تغییرات شبکه زهکشی تعیین شد.حداکثر آبدهی هرحوضه از طریق روش استدلالی1و به کمک منحنیهای شدت،مدت،فراوانی2ایستگاههای مهرآباد و سعدآباد برای دورههای بازگشت 2،5،10،25،50 و 100 ساله محاسبه گردید.با استفاده از خصوصیات فیزیوگرافی،نوع سامانه زهکشی و محاسبات هیدرولوژیکی آنها و از طریق مقایسه این خصوصیات با ماهیت تلفیقی حوضهها،
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله حوضههای مذکور همراه با شبکه آبراههها قبل از توسعه فعلی شهر به کمک نقشههای توپوگرافی سال 3431،عکسهای هوایی دو دوره مختلف و نقشههای زمینشناسی ترسیم و سپس محدوده کلیه حوضههای کوهستانی و شهری در وضعیت کنونی با استفاده از نقشههای توپوگرافی سال 0831 و با توجه به تغییرات شبکه زهکشی تعیین شد.
شکل 1 موقعیت جغرافیایی کلانشهر تهران (به تصویر صفحه مراجعه شود) کاربردهای مختلف شهری باعث شده تا آرایش طبیعی فرایندهای آبراههای که آب و رسوب را از مناطق کوهستانی به طرف حوضههای پاییندست انتقال میدهند،تحت تأثیر مداخلات انسانی قرار گرفته و یکی از مسائل اساسی مخاطرهآمیز در این شهر را که همانا تغییرات ایجاد شده در الگوی جریانهای سطحی و شرایط طبیعی حوضهها و تجاوز به حریم رودها و آبراههها میباشد،به وجود آورد.
انسداد مسیر اولیه آبهای سطحی حوضههای مذکور(به دلیل توسعه شهر)و انتقال این آبها به کانالهای سیل برگردان غرب و ابو ذر باعث شده تا محدوده مرکزی شهر به صورت کاملا مصنوعی و از طریق کانالهای زیرزمینی زهکشی شود.
با توجه به خصوصیات فیزیوگرافی این حوضهها و میزان حداکثر آبدهی محاسبه شده و مقایسه این ارقام میتوان نتیجه گرفت که دو حوضه تلفیقی غربی و شرقی قلمروی شهری تهران میتوانند پتانسیلهای مخاطرهآمیز را با توجه به مسائل ژئومورفولوژیکی ایجاد کنند، به ویژه اینکه توسعه شهری باعث انسداد مسیرهای اولیه و طبیعی آبراههها شده و به همین دلیل در محدوده مرکزی شهر سامانه زهکشی به صورت زیرزمینی(مانند تونلهای خیام، نواب و کردستان)در آمده است."