خلاصه ماشینی:
"گرامی:ادعای شما این است که قبل از این که جامعهای براساس یک مکتب شکل بگیرد امکان ایجاد علم مدون وجود ندارد،حال آنکه همه میدانیم مارکس کارهای علمی خود را قبل از آنکه یک جامعه مارکسیستی به وجود آید شروع کرد و اگر میفرمایید دشوار است،این را قبول داریم،دشواری یک امر غیر از بود و نبود آن است میخواهید بگویید ما علت احکام و مسایل را نمیدانیم،بلی!بهطور قطع نمیدانیم.
هیچ علمی بهطور قطع حاصل نمیشود اما صحبت ما این است که بخشی از علل احکام در آیات و روایات بیان شده،حال اگر این موارد را کنار هم قرار دهیم و از طرف دیگر،بخشی از حدسیات را نیز به آن مجموعه اضافه کنیم-منظور از حدسیات،غیر از (به تصویر صفحه مراجعه شود) (به تصویر صفحه مراجعه شود) حدس به معنی تخمینی است بلکه منظور حدس یقینی براساس قراین است-و آنگاه قوانین اصلی و فرعی را از هم تفکیک کنیم و قوانین ثابت را از قوانین متغیر جدا سازیم و در نتیجه میتوانیم روابط علی و معلولی را استخراج کنیم،بنده به جای توجه به معلولی مثل جامعه و رفتار مسلمانان قوانین اسلامی را معلول میگیرم و از آنها میخواهم به علت برسم،مثل این که آدم و حوایی در زمین فرود آمدهاند و میخواهند قوانین اقتصادی وضع کنند،در اینجا الگوی خارجی وجود ندارد.
حجت الاسلام و المسلمین مصباحی:به نظر میرسد اختلاف در تلقی از علم است علمی که در بحث مربوط به پایههای علمی مکتب اقتصادی اسلام از آن یاد شد،علم الهی و حقیقی است که شارع به آن احاطه دارد و براساس آن قانون وضع کرده است،اما در بحث بعدی منظور از علم علم تجربی بود که البته در این زمینه نیز مطالب گوناگونی مطرح است که در میزگرد دوم به طور مشروح بحث شده است."