چکیده:
در این مقاله، ابتدا در بحث از مدل های گوناگون در تبیین انسان محورانه وحی که به ویژه در آثار خاورشناسان مطرح شده به هفت مدل اشاره شده است. نویسنده درصدد است نشان دهد که بنیاد مشترک در همه این تبیین ها نوعی از رویکرد سلبی در الهیات در دوره جدید است. بر اساس این رویکرد، خداوند موجودی به کلی متعالی از انسان و جهان است و در کار تاریخ و طبیعت دخالتی ندارد. در این صورت، وحی نیز که عبارت از رابطه ای خاص میان خدا و انسان است توجیهی الهی نخواهد داشت و تبیینی انسان محورانه جای آن را خواهد گرفت. در این مقاله، همچنین رابطه خداباوری سلبی و تبیین انسان محورانه وحی با توجه به برخی از آیات قرآن بررسی شده است، سپس به ادعای اصلی این مقاله یعنی پیوند تبیین های انسان محورانه از وحی با نوعی از نگرش سلبی در الهیات دوره جدید پرداخته شده و سرانجام نشان داده شده است که اعتدال میان تشبیه و تنزیه در معارف اسلامی به چنین نتایجی منجر نمی شود.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله،همچنین رابطهء خداباوری سلبی و تبیین انسان محورانهء وحی با توجه به برخی از آیات قرآن بررسی شده است؛سپس به ادعای اصلی این مقاله یعنی پیوند تبیینههای انسان محورانه از وی با نوعی از نگرش سلبی در الهیات دورهء جدید پرداخته شده و سرانجام نشان داده شده است که اعتدال میان تشبیه و تنزیه در معارف اسلامی به چنین نتایجی منجر نمیشود.
com تاریخ دریافت:/78/9/81تاریخ پذیرش:88/9/42 تبیین و تحلیل وحی در دوران جدید و به ویژه بررسیهای خاورشناسان در مسائل اسلامی و مباحثی که آنان مطرح کردهاند بیش از پیش ذهن متفکران را به خود مشغول داشته است،اما به دلیل غلبهء انسانگرایی و افول اعتقاد به پیوند میان طبیعت و ماورای طبیعت،این تبیینها اغلب صبغهای انسانگرایانه داشته و به جنبهء الهی و غیبی وحی کمتر توجه شده است.
برخی از این تبیینها بر نظریههای روانکاوی مبتنی است چنانکه مثلا مونتگمری وات در کتاب خود به نام وحی اسلامی در جهان جدید از«ناخودآگاه اجتماعی»پیامبر سخن میگوید و سعی میکند با استفاده از دیدگاههای یونگ وحی راتبیین کند (Watt,Islamic Revelation in The Modern World,p.
بنابراین این نکته قابل توجه است که همانگونه که در فلسفههایی مانند فلسفهء اسپینوزا، هگل و متفکران الهیات پویشی میبینیم خداباوری حلولگرایانه که میخواهد خدا را در کنار انسان و جهان بنشاند سر از الهیات سلبی درمیآورد و همین نکته باور به وحی را که عبارت از توجه و ارتباطی ویژه میان خدا و انسان است در نظر آنان با تردید مواجه میسازد."