چکیده:
مقالهء حاضر یکی از صناعات ادبی را تحلیل کرده است.موضوع مقاله،«اسناد مجازی»یا«تشخیص» (Personification) است.نویسنده کوشیده است با بررسی تعریف اسناد و مجا زدر سنت بلاغی ایرانی-اسلامی و تبیین«دلالت»در مجاز،یکی از صنایع ادبی مهم،یعنی«تشخیص»،و جایگاه آن در ادبیات را بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
مفهوم تشخیص(اسناد مجازی)از دیدگاه علمای بلاغت دکتر عین اللّه رسولی* مقالهء حاضر یکی از صناعات ادبی را تحلیل کرده است.
مثلا انسان خداپرستی بگوید«بهار،گیاهان سرسبز را رویاند»،که با قرینهء معنوی درک میکنیم سخن از سر مجاز میگوید و حقیقت چیز دیگری است و البته مجاز را نباید در اینجا به معنی دروغ و کذب در نظر بگیریم؛چون علاقه و قرینهای برای فهم مطلب وجود دارد.
به قول یکی از دانشمندان غربی،بسیاری از«نامیدنهای هنری و ذوقی،که براساس خیال و آفرینش هنری به وجود آمده،با تکرار در طول تاریخ زبان،آن خاصیّت اولیهء خود را از دست داده و راهی دراز را از مرحلهء مجاز بودن به سوی حقیقی شدن طی کرده است» واقعی به حساب آورده است(آهنی،7531:91)و در شرح سخن وی شارحین گفتهاند که منظور او از این نکته که فاعل مجازی همان فاعل حقیقی است،تنها مبالغه در بیان تشبیه آنهاست،که البته این استعاره بالکنایه قرینهای دارد که با دلالت به آن پی میبریم مسندی که در جمله است،برای مسندالیه ادّعایی و حقیقی عاریت گرفتهایم.
در اینجا متذکر میشویم که مجاز صرفا در جمله واقع میشود و در یک فعل یا یک کلمه به تنهایی امکان اثبات چیزی برای دیگری نیست و آن اسناد نیز به جهت تشبیه نمودن و تأویل به اسناد حقیقی است و لذا در قرآن نیز اگر مجازهایی هست،نبایست آن را به مفهوم دروغ و کذب معنی نمود،که قرآن مجید نیز این جملات را با توجّه به تشبیه کردن فاعل مجازی به حقیقی آورده است.
جلوههای از صور خیال (imagery) را در شعر نشان میدهند و این خیالها و تصویرهای شاعرانه که از تشبیه ناشی میشود و در بلاغت تشبیه مطرح میگردد، برای اسناد مجازی نیز متصوّر است.