خلاصه ماشینی:
"هـ - قسمتی دیگر از این موارد طرح اندیشههای مباین، در آنجایی است که ضروری دین نیست و افکار آنها برخلاف مسلمانی نیست، اما چون در افکار عمومی و ذهن عوام یا شبه عوام، مسلم و تردیدناپذیر و از اصول قطعی تلقی شده است، طرح و بیان آن موارد به عنوان اندیشههای ضددینی تلقی میشود، مثلا در مورد علم امام در شیعه، یا حادثهای تاریخی چون حوادث زندگی امام علی(ع) یا امام حسین(ع)، محقق، تفسیر خاصی ارائه میدهد که چه بسا موجب آشفتگی آشفتهدلانی میشود که طرح هر نظریهای برخلاف اندیشه خود را حادثهای بزرگ و خطرناک و لذا غیرمجاز میدانند.
آن آیه مربوط به جامعهای که پیامبر میزیسته و مشرکان و کفار و یهود و نصاری و فرقههای دیگر امکان طرح عقاید خود را داشتهاند و در برابر پیامبر و مسلمانان آنها میتوانستهاند اشکالات خود را بیان کنند و قرآن از این جهت استقبال کرده و شیوه مفید و موثری را در برخورد با مخالفان ارائه داده است.
در پایان باید گفت: اکنون این سوال مطرح است که جامعه در چه حالتی بصیرت پیدامی کند؟ دعوت و تبلیغ و پذیرش در چه موقعیتی با بینایی و هشیاری حاصل میشود؟ مسلما در جایی که امکان فرصت شنیدن سخنان موافق و مخالف، حق و باطل باشد و افراد آزادانه دسترسی به حرفهای مختلف داشته باشند و در صورتی میتواند گسیل شدن مردم به سوی فکری از روی تقلید و تبلیغات نباشد که امکان توجه به افکار دیگران و شبهات آنان فراهم باشد، و چنین موقعیتی تنها در سایه آزادی اندیشه و بیان و امکان طرح عقاید مختلف حاصل میشود."