معجم الصحابه - مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا معرفی و نقد

"نویسنده آن عبد العزیز بغوی معروف‌ به ابن منیع‌1از صحابه‌نگاران به‌نام قرن سوم هجری است که از کودکی به‌ صحابه‌نگاری پرداخته است‌2او در اصل ابو القاسم عبد الله بن محمد بن‌ عبد العزیز بن مرزبان بن سابور بن شاهنشاه بغوی است‌3ولی گاهی او را با انتساب به جد مادری‌اش،حافظ ابی جعفر احمد بن منیع‌4،ابو القاسم بن منیع‌ نیز می‌خوانند5 بغوی در روز دوشنبه اول ماه رمضان سال 412 هجری‌6و یا به نقل از ابو بکر بن شاذان در 312 هجری‌7در بغداد متولد شد8و در همان‌جا وفات یافت‌9. به غیر از جزء نخست معجم الصحابه که مستقیما از بغوی دریافت‌ شده،ما بقی این اثر توسط ابن بطی عکبری به دست ما رسیده و در انتشارات‌ دار البیان توسط محمد امین جکنی در 5 جلد تصحیح و چاپ شده است. ظاهرا این راویان در ترتیب و روش اولیه بغوی اشکالاتی را وارد کرده‌اند04و تقسیم کتاب به 12 جزء و تنظیم آن براساس حرف اول هر اسم به واسطه آن‌ها صورت گرفته است و در برخی موارد روایاتی نیز از نسخه اصلی ساقطشده زیرا ابن حجر گاه اطلاعاتی می‌دهد و بیان می‌دارد که این اطلاعات را به واسطه‌ معجم الصحابه دریافت داشته است‌14. بغوی در بیان مصادر خویش از دو روش استفاده کرده است،گاه وی به بیان‌ مصادر مطالعاتی خویش ذیل هر ترجمه می‌پردازد و گاه ذکری از مصادر خویش نمی‌کند و تنها معلوماتی را ارائه می‌دهد که ظاهرا این دسته از معلومات‌ وی می‌بایست به واسطه‌ی ابن سعد به دست آمده باشد زیرا تنها با کتاب ابن‌ سعد هم‌رأی است."