چکیده:
مشروعیت اجمالا به معنای حق حاکمیت و مجوز حکمرانی است. در این نوشتار ضمن بررسی تعریف مشروعیت به مبانی آن به طور مشروح پرداخته شده و تمایز آن با دیدگاه اسلامی مورد بررسی قرار میگیرد. در مساله مشروعیت به طور کلی چهار نظر عمده وجود دارد:
الف: نظریهی اخلاقی که منشاء الزامات سیاسی را ارزشهای اخلاقی میداند. این تفکر از سوی افلاطون ارائه گردیده است.
ب: نظریهی دوم که به مشروعیت زور و قدرت اعتقاد دارد، هم در میان اندیشمندان غرب مانند ماکیاولی و توماس هابز و هم در میان مسلمانان از اهل سنت همچون غزالی و شافعی طرفدارانی دارد.
ج: دیدگاه سوم که از سوی فیلسوفان مغرب زمین نظیر جان لاک و روسو ارائه شده است، مشروعیت نظام سیاسی را خواست و رای اکثریت شهروندان یک کشور میدانند و امروزه نیز تحت عنوان نظام لیبرال دمکراسی دیدگاه مشهور جهان غرب میباشد.
د: و نهایتا به مشروعیت الهی از دیدگاه تشیع و از منظر امام خمینی(ره) اشاره میشود، که حق حکومت و الزام سیاسی را اوّلا و با لذّات در شان خداوند میداند و ثانیا و بالعرض به اولیاء و اوصیاء الهی تعلق میگیرد. در پایان به عنوان نتیجهگیری مقایسهای هر چند کوتاه ولی موثّر میان نظریه الهی و سایر دیدگاهها صورت میپذیرد.
In brief, legality means the right for governing over a nation or community. In this paper, presenting and analyzing the definition of legality, its fundamental principles have been attended to in details and its essential difference with the political view of Islam has been studied.
In general there can be found four main theories in the field:
A- Morality, in this theory it is argued that moral values are counted as a basis for political obligations. Plato has been known the founder of this theory.
B- Theory of power, Machiavelli and Hobbs from the West and Gazzali and Shafei from Muslim scholars have agreed with the theory.
C- Liberal democracy, it is a well-known theory ruling over western societies nowadays. On this theory, it the demand and vote of majority of citizens that causes legality. The theory was originally founded in the west by John Lock and Rousseau.
D- Shiite theory, presented by the late Imam Khomeini; in this theory, the right for sovereignty is originally known to be restricted to God and He has delivered it to prophets, their true successors and religious scholars of the most level in religious knowledge and purity.
Finally a short comparison has been made between the last theory and the others.
خلاصه ماشینی:
ج: دیدگاه سوم که از سوی فیلسوفان مغرب زمین نظیر جان لاک و روسو ارائه شده است، مشروعیت نظام سیاسی را خواست و رأی اکثریت شهروندان یک کشور میدانند و امروزه نیز تحت عنوان نظام لیبرال دمکراسی دیدگاه مشهور جهان غرب میباشد.
مفهوم مشروعیت، مبانی مشروعیت، مشروعیت الهی شیعی، نظام لیبرال دموکراسی <H2>مقدمه</H2> سؤال اصلی این است که چه کسی حق دارد بر مردم حکم رانده و اعمال قدرت کند؟ در پاسخ به این پرسش، دیدگاههای مختلفی ارائه شده است.
(کتاب نقد ،43) بحث مشروعیت از آنجا آغاز میشود که انسان موجودی آزاد و انتخابگر آفریده شده است و از طرفی، هر حکومتی بدنبال محدود کردن این آزادی است و بدین منظور حتی تا مجازات متخلفین نیز پیش میرود.
ق)، به مشروعیت زور اعتقاد دارند؛ او میگوید: کسی که بر مردم به وسیله شمشیر غلبه کند، به گونهای که خلیفه مسلمانان گردد و امیرالمؤمنین نامیده شود، هرگز برای کسی که ایمان به خداوند و روز قیامت دارد، روا نیست که شب بخوابد و او را امام خویش نداند، چه وی خلیفه نیکوکاری باشد و چه فاسق» (احکام السلطانیه، 23؛ دارابکلائی، 152) امام شافعی معتقد است که قیام در برابر خلیفه وقت جایز نیست و قتل شورش کننده واجب است، اما اگر فرد شورش کننده بر حاکم وقت پیروز شود و حاکمیت را بدست آورد، او مصداق اولوالامر و ولایتش مشروع است: «من ولی الخلافة فاجتمع علیه الناس و رضوا به فهو خلیفه و من غلبهم بالسیف حتی صار خلیفه فهو خلیفة» (مصباح یزدی، 59) همچنین غزالی (متوفای505 هـ ق) در احیاء العلوم میگوید: «الحق لمن غلب- الحکم لمن غلب، نحن مع من غلب».