چکیده:
مقابر و آرامگاهها با پشتوانه معنوی خود میتوانند تاثیرات ذهنی ویژهای را ایجاد نمایند. آرامگاههای قدیمی در گوشه و کنار شهرهای ایران به شکل طبیعی و ارگانیک به صورت فضای زیارتی-تفرجگاهی شکل گرفته و به کمال رسیدهاند.درحالحاضر بقاع بسیاری در کشور قرار گرفته که گنجینههای ارزشمند میراث تاریخی،مذهبی تمدن دیرینه ایران به شمار و سیما و منظر کلی آنها در ذهن بسیاری از مردمان ماندگار است.ساماندهی منظر امامزادهها با حفظ سیمای تاریخی آنها در تبدیل این اماکن به قطب فرهنگی(گردشگری،مذهبی)نقش بسرایی دارد. یکی از اماکن مقدسی که بدلیل موقعیت مذهبی و مکانی مورد شناخت بسیاری از مسافران می باشد،بقعه امامزاده هاشم(ع)رشت با قدمت 800 ساله است.بنای این مجموعه بارها بدلیل جنگ و بلایای طبیعی ویران و از نو برپا شده است.جایگاه ممتاز این امامزاده از لحاظ اقلیمی و جغرافیایی علاوه بر قابلیت معنوی،فرصت مناسبی برای ایجاد فضای جمعی میباشد و علاوه بر زوار،سایر گردشگران را به عنوان فضای استراحت بین راهی جذب مینماید.بقعه امامزاده هاشم(ع)اولین توقفگاه در جاده تهران-رشت پس از وارد شدن به خطه سبز و مرطوب شمال است. وجود بای امامزاده بر روی تپهی مجاور جاده به صورت میل راهنما و پیچش جاده در کنار آن احساس ورودی به فضای دیگر را تقویت کرده است و تپهای سنگی که در بالای آن،درختان انبوه گنبد بنا را حلقه کردهاند؛تصویری یکسان از امامزاده هاشم(ع)را در ذهن تمام رهگذران پدیدآورده است.حفظ این تصویر مشترک و تقویت آن در ضمن توجه به نیاز زوار و مسافران بین شهری،به نحوی که هویت امامزاده را حفظ نماید،اساس هرگونه برنامهریزی و طراحی در این پژوهشگر دکتری معماری،دانشکده معماری و شهرسازی،دانشگاه علم و صنعت ایران سایت است.
خلاصه ماشینی:
"در این میان،سو الاتی در راستای چگونگی توسعه و حفاظت اماکن مقدس،طرح میگردد،از آن جمله: *توسعه سیمای عمومی اماکن مقدس مبتنی بر تحلیل چه عواملی است؟ *محدوده معیارهای حفاظت و توسعه اماکن مقدس چیست؟ *رهنمودهای طراحی مجموعه اماکن مقدس براساس چه معیارهای شکل میگیرد؟ *محدوده دخالت در سیمای اماکن مقدس تا چه حدی مجاز میباشد؟ بصورت خاص برای پاسخگویی به این سو الات،فرضیه زیر طرح میگردد: "توجه به بستر طرح و حفظ هویت مذهبی از نکات اصلی در ساماندهی اماکن مقدس میباشد،بنحوی که ضمن جوابگویی نیاز مخاطبان، آرامش و قداست فضا تحت الشعاع مسائل دیگر قرار نگیرد.
7 بازارچه امامزاده هاشم علیه السلام با طرح سنتی در سال 8531 هـ-ش ساخته و (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 1:مجموعه هتل و عملکردهای پیرامون امامزاده در اطر اف حیاط مرکزی شکل گرفته است؛اما به دلیل دید نداشتن از جاده،تنها مغازههای ردیف اول مورد استفاده قرار گرفته است.
(تصویر 1) موقعیت ویژه امامزاده هاشم علیه السلام به عنوان اولین توقفگاه،بعد از ورود به خطه شمال تصویری ویژه برای عابران پدیدآورده است مکانی مناسب برای جاینمایی ورودی پهنه شمالی از سمت آزاد راه قزوین-رشت میباشد.
(تصویر 3) بقعه امامزاده قاب شده درمیان درختان بر روی دیواره سنگی در کنار (به تصویر صفحه مراجعه شود) تصویر 3:سیمای عمومی سایت(کاربری و دسترسیها) راه تصویری است که سالیان طولانی منظر ذهنی مسافران بوده است.
*حفظ تصور مشترک:تپهای سنگی که در بالای آن درختان انبوه گنبد بنا را حلقه کردهاند؛ تصویری یکسان از امامزاده هاشم علیه السلام در ذهن تمام رهگذران و خاطره مشترک برای همگان پدیدآورده است که در تمامی طرحهای مرمت و گسترشهای منظر مجموعه امامزاده هاشم علیه السلام میبایست مدنظر قرار گیرد."