چکیده:
کشف روند به کارگیری روشهای پژوهش در پایاننامههای رشتهء کتابداری و اطلاعرسانی ایران هدف پژوهش حاضر بوده است.به منظور کشف چگونگی فرایند زیست کاربرد روشهای پژوهش (مراتب آغاز،اوج،و فرود)،پایاننامهها از لحاظ روش پژوهش در 10 نوع تفکیک شدهاند.یافتهها نشان میدهد که کاربرد روشهای پژوهش در پایاننامههای علوم کتابداری و اطلاعرسانی ایران وضعیتی مشابه با مقیاس جهانی دارد،به طوری که از میان 738 پایاننامه دفاع شده طی سالهای 1347 تا 1378،روش«پیمایشی» (با 60 درصد)از کاربردیترین و قدیمیترین روشها در منابع مورد بررسی بوده است که هرگز دچار زوال نشده است و همواره از سیری صعودی تبعیت کرده است.فرایند زیست روشهای«تاریخی»، «تجربی»،«تحلیل محتوا»،«طراحی سیستم»و«کتابسنجی»نیز از سیر صعودی تبعیت کرده است.همچنین روش«کتابخانهای»از کاربردیترین و قدیمیترین روشها در این حوزه است که برخلاف سایر روشها از سیری روبهافول تبعیت کرده است و کاربرد آن به دروههای آغازین آموزش رشته بازمیگردد.افزایش تنوع در کاربرد روشهای پژوهش،ویژگیای است که در دورههای متأخر مشاهده میشود
خلاصه ماشینی:
"هوآنون2(6991)در پژوهشی که براساس مدل مطالعاتی جارولین و واکاری بود به تحلیل محتوای پژوهشهای حوزهء کتابداری و اطلاعرسانی در چین طی سالهای 5891 تا 4991 پرداخت،یافتههای وی نشان داد که روش پژوهش تاریخی با(52-91 درصد) بیشترین فراوانی و روش پیمایشی با(4-1/6 درصد)کمترین میزان را به خود اختصاص داده است؛این مسئله در حالی اتفاق افتاده است که در سالهای مورد اشاره در سراسر جهان به تحقیقات کاربردی توجه میشده،اما در چین تأکید بر پژوهشهای نظری بوده است.
منحنی تغییرات روش پژوهش "پیمایشی"در مقاطع زمانی هشتگانه براساس شکل 1،فرایند زیست روش پژوهش"پیمایشی"در پایاننامههای رشتهء علوم کتابداری و اطلاعرسانی دارای 79/40 درصد ضریب تعیین است.
منحنی تغییرات روش پژوهش"تجربی"در مقاطع زمانی هشتگانه براساس شکل 3،روش پژوهش"تجربی"در پایاننامههای رشته علوم کتابداری و اطلاعرسانی در مقطع زمانی 2731-5731 با 3 عنوان فراوانی متولد شده است و پس از آن،در آخرین مقطع زمانی دورهء مورد بررسی(6731-8731)سیر صعودی پیدا میکند (با 5 عنوان فراوانی).
در مسئلهء این پژوهش اشاره شد که با بررسی مکتوبات یک حوزه میتوان به سیر تحولات آن حوزه نیز پی برد،با بررسی و مطالعهء یافتهها،روندی روبه رشد در تنوع کاربرد انواع روشهای پژوهش در کتابداری و اطلاعرسانی هستیم،به طوری که اگر در نخستین مقطع زمانی مورد بررسی(7431-0531)تنها دو روش کاربردی در پایاننامهها مشاده میشود،در دورههای بعد با سیری طبیعی شاهد افزایش این انواع هستیم؛تا اینکه در دو مقطع زمانی انتهایی مورد بررسی(1731-4731و 5731-8731)در 01 نوع روش پژوهشی،پایاننامه ارائه شده است و این نشان از گسترش و پیشرفت رشته و ظهور مسائلی جدید است که به تبع روشهای متنوع و نویی را نیز برای بررسی میطلبد."