چکیده:
قانون مجازات اسلامی طی مواد 267، 549 و 551 به جرمانگاری بزه فراری دادن محکومان به قصاص نفس پرداخته است. این مواد، تنها به مسئولیت تحویل قاتل از سوی عامل فرار و در صورت تحویل ندادن، به حبس وی اشاره کرده است. همچنین اگر تحویل ندادن تا فوت قاتل یا طبق ماده 267 به تعذر تحویل و طبق مادههای 549 و 551 به امتناع تحویل منتهی شود، فراریدهنده مکلف به پرداخت دیه است. در حالی که به حقوق اولیای دم و عاملان فرار به صورت خاص، چه در زمان الزام به تحویل و چه پس از دریافت دیه توجهی نداشته است. این مقاله با رویکرد نظری و اسنادی و با مراجعه به منابع معتبر فقهی، و تحلیل و بیان خلأهای موجود در این مواد، در تلاش است تا نظر مقنن را برای اصلاح مواد مربوط جلب نماید.
خلاصه ماشینی:
"1) اگر عامل فرار اقدام به تحویل نمود، ولی به واسطه عواملی نتوانست قاتل را تحویل دهد، آیا کماکان تکلیف به قوت خود باقی است؟ به عبارت دیگر، آیا وی در هر صورت حتی با تعذر تحویل، مکلف به تحویل است وگرنه حبس خواهد شد؟ 2) آیا زمان پرداخت دیه، تنها لحظه فوت قاتل است یا اینکه میتوان شرایط دیگری را برای اخذ دیه در نظر گرفت؟ در صورتی که زمان صالح دیگری برای پرداخت دیه وجود دارد، چه احکامی بر آن مترتب میباشد؟ 3) اگر فراریدهنده در طول حبس فوت کند، تکلیف چیست؟ درباره این فروع باید گفت: امام تنها در مقام بیان جواب سائل میباشد.
ـ جعربن محمد طوسی، النهایة، ص 317؛ محمدبن محمد مفید، المقنعه، ص 815؛ ابن ادریس محمدبن منصور حلی، السرائر، ج 2، ص 78؛ شهید اول، اللمعهالدمشقیه، ص 139؛ شهید ثانی، مسالکالافهام، ج 4، ص 245؛ جوادبن محمد حسینی شقرائی عاملی، مفتاح الکرامه، ج 5، ص 440؛ محمدحسن نجفی، جواهرالکلام، ج 26، ص 142؛ سیدعلیبن محمد معاذ طباطبائی، همان، ج 9، ص 298؛ مفلحبن حسن راشد صیمری، همان، ج 2، ص 216؛ عبدالاعلی سبزواری، همان، ج 20، ص 353؛ محمدباقربن محمد مؤمن سبزواری، کفایهالاحکام، ج 2، ص 601؛ سید محمدسعید طباطبائی، منهاجالصالحین، ج 3، ص 282، سیداحمد خوانساری، همان، ج 3، ص 391؛ احمدبن محمد مقدس اردبیلی، مجمعالفائده، ج 9، ص 325؛ علیبن حسین کرکی محقق ثانی جامعالمقاصد، ج 5، ص 394؛ یوسفبن احمد بحرانی، حدائقالناظرة، ج 21، ص 72؛ سیدابوالقاسم خوئی، مبانی تکملة المنهاج، ج 42، ص 155؛ روحالله موسوی خمینی، همان، ج 2، ص 32."