خلاصه ماشینی:
"این که در آموزههای دینی معرفت نفس بهترین1و سودمندترین2معرفت به شمار آمد،و غایت القصوای تمامی معرفتها3 معرفی شده و کسی که معرفتی به نفس نداشته باشد جاهل به هرچیزی تلقی شده است،یا به این دلیل است که شناخت نفس موجب شناخت پروردگار میشود«من عرف نفسه فقد عرف ربه4» و«عجمیت لمن یجهل نفسه کیف یعرف ربه5»(منظر هستیشناختی)و یا به این دلیل است که شناخت نفس،استعدادها،تواناییها،نقصانها و ضعفهای آن زمینهساز مجاهدهء با نفس6،انس نگرفتن و دلبسته نشدن به دنیا7؛مشغول نشدن به امور زوالپذیر8،قناعتورزیدن و عفت پیشه کردن9میشود و به طور خلاصه کسی که نفس خود را بشناسد،خود را از هلاکت و موانع کمال آزاد میسازد«العارف من عرف نفسها فاعتقها و نزهها عن کل ما یبعدها و یوبقها01»(منظر اخلاقی).
در کنار مسئلهء مهم آگاهی،ارادهء آزاد مسئلهای است که به شدت توجه فیلسوفان و دانشمندان معاصر را به خود جلب کرده و ادبیات گستردهای پیرامون آن پدید آمده است که مقالهء«ارادهء آزاد؛دیدگاههای معاصر»مباحثات پیرامون این مسئله را معرفی و صورتبندی میکند."