چکیده:
همواره روش های مختلفی برای انجام اعمال نیک و خداپسندانه وجود دارد؛ یکی از ماندگارترین و جاودانه ترین روش ها «وقف» است. در قالب وقف، مردم و خیرین قسمتی از اموال خود (از قبیل زمین، خانه و باغ) را برای اهداف خیرخواهانه متناسب با نیازهای جامعه اختصاص می دهند. با گذشت زمان و افزایش جمعیت، یکی از آسیب هایی که نهاد وقف با آن مواجه بوده این است که اکثریت مردم در عین حال که علاقه زیادی به عمل پسندیده و سنت حسنه وقف دارند، توانایی وقف انفرادی را ندارند؛ به عبارت دیگر افراد معدودی توانایی اختصاص املاک و مستغلات برای «وقف انفرادی» دارند. رویکرد وقف جمعی به ویژه به صورت انتشار اوراق بهادار که در دو دهه اخیر بین اندیشمندان مسلمان مطرح شده است، افزون بر تقویت روح تعاون و مشارکت اجتماعی که یکی از آموزه های اصلی قرآن است، قابلیت مقابله با آسیب های اساسی نهاد وقف را دارد. این مقاله که رویکردی تحلیلی کاربردی دارد به دنبال طراحی اوراق وقف می باشد که در عین تطابق با شریعت اسلام به ویژه فقه امامیه، قابلیت عملیاتی کردن هدف پیش گفته را داشته باشد؛ به عبارت دیگر در این مقاله مدل اوراق وقف جمعی برای تامین مالی طرح های غیر انتفاعی طراحی و تبیین می گردد.
There are several ways for divine activities، one of the most indelible and everlasting ways is vaqf; in vaqf people and endowers allocate a part of their assets (such as land، house & garden) for philanthropic purposes according to the needs of the society. By elapse of the time and growth of the population، one of the inconveniences that institution of vaqf has faced is that while majority of people interest in admirable activity of vaqf، they can’t do this activity individually. In other words، only few number of people can allocate their properties and real estates for “individual vaqf”. The “group vaqf” approach specially in the form of issuing equities which has been discussed among Muslim scholars in recent two decades، in addition to reinforcing the spirit of cooperation and participation that is one of the basic thoughts of Quran، has the ability of compacting with the inconveniences of the institution of vaqf.
This research which has an analytical-practical approach tries to design vaqf papers that in accordance with Islamic Shariah، especially Shiite jurisprudence، has this ability to administrate mentioned aim، in other words، in this research the “group vaqf papers” model is designed and specified for financial procurement of non beneficial projects.
خلاصه ماشینی:
احمد (Habib Ahmed, 2007) در مقالهای تحت عنوان «تأمین مالی خرد براساس وقف: تحقق نقش اجتماعی تأمین مالی اسلامی»<EndNote No="40" Text=" Waqf-based Microfinancing: Realizing The Social Role of Islamic finance"/> طراحی نهادی را پیشنهاد نموده است که یکی از منابع آن وجوه وقف میباشد؛ در این روش بر ثابتماندن عین وقف تأکید شده و برای آن توصیه شده که اموال مذکور در فعالیتهای دارای ریسک کمتر سرمایهگذاری شود تا از این طریق منابع اصلی وقف ثابت باقی بماند.
مجدا اسماعیل (Abdel Mohsin Magda Ismail, 2008) در مقالهای با عنوان «وقف نقدی به عنوان یک نهاد تأمین مالی»<EndNote No="44" Text=" Cash- Waqf as a financial institution"/> بر مبنای فقه اهل تسنن که وقف نقدی را جایز میداند پیشنهاد مینماید که با تأسیس یک مؤسسه مالی افرادی که توانایی دارند وجوه خود را در اختیار این صندوق قرار داده و صندوق نیز وجوه مربوطه را در پروژههای مختلف بکار گرفته و سود آن را در جهات خیر صرف نماید؛ البته به گونهای که پس از سودآوری، مؤسسه موظف باشد آنها را در جهت نیات واقفان صرف و هزینه نماید.
اگر از عقد وکالت استفاده شود یعنی مردم و خیرین با در اختیار قراردادن وجوه خود، به سازمان اوقاف وکالت دهند تا در پروژه مورد نظر هزینه نموده و پس از اتمام پروژه به نیابت از آنها صیغه وقف را جاری نماید، این عمل گرچه از نظر فقهی صحیح است لکن از آنجایی که وکالت از عقود جایز است، چند مشکل ممکن است پدید آید.