چکیده:
در جمعآوری و تصحیحهای انجام گرفته از ابیات رودکی،پنج بیت منحصرا از معیار الاشعار استخراج و ضبط شده است،اما از آنجا که در استخراج این ابیات تنها به یک نسخه استناد شده،در این ابیات اشکالاتی دیده میشود.به طوری که تصحیح مجدد آنها براساس نسخههای خطی کهنتر ضروری مینماید.در این نوشته،با مراجعه به هفت نسخهء خطی از معیار الاشعار،بار دیگر ابیات رودکی منقول در این کتاب استخراج و تصحیح شده است.
خلاصه ماشینی:
"دل آزاد کن از درد و تن آزاد کن از رنج و جامآور و رودآور و نردآور و شطرنج این بیت که از چاپ دکتر تجلیل نقل شده در ابتدای مصراع دوم حرف«و»دارد که زاید است (امامی،دیوان اشعار رودکی،ص 27)و در نسخهء اساس(استانبول)نیز دیده نمیشود و از آنجا که صاحب معیار الاشعار دربارهء جمع هزج موفور و هزج اخرب به این بیت استشهاد کرده است، اختلاف وزنی موجود در این بیت،که البته با قواعد اختیارات وزنی پیشینیان قابل توجیه است، از جانب خود شاعر بوده است.
1 دربارهء واژهء پایانی همین مصراع نیز در هر چهار نسخهء کهن و نیز در اغلب نسخههای دیگر «موی»آمده است؛بنابراین،ضبط صحیح این قطعه چنین خواهد بود: جعد همچون نورد آب بباد گوییا آنچنان شکستستی میانکش بارکک چو شانهء موی گویی از یکدگر گسستستی (برای مراجعه به این بیت:مجلس«1»،گ 25 پ؛استانبول،گ 1/15؛گهرشاد،گ 74 ر؛ ابن خاتون،گ 532 پ؛دانشگاه تهران،گ 03 ر؛ سپهسالار،گ 91 ر؛مجلس«2»،گ 29 پ؛تجلیل، ص 611؛اقبالی،362).
امامی که بیت را از چاپ تجلیل نقل کرده،مصراع را چنین آورده است: «میانکش بارکک چو شانهء مو» (امامی،دیوان اشعار رودکی،ص 35) نتیجهگیری در پایان تمامی شش بیتی که مؤلف معیار الاشعار از رودکی نقل کرده است یکجا میآوریم: -دل آزاد کن از درد و تن آزاد کن از رنج جامآور و رودآور و نردآور و شطرنج -ای دل بتیز آتش بری یا زیر چنگال عقابی -جوانی گسست و چیره زبانی طبعم گرفت نیز گرانی -بهارست و همواره هر روز نم منکر فراوان و معروف کم -جعد همچون نورد آب بباد گوییا آنچنان شکستستی -میانکش بارکک چو شانهء موی گویی از یکدگر گسستستی منابع امامی،نصر الله،دیوان اشعار رودکی،تصحیح،ویرایش و توضیح نصر الله امامی،چ 2،مؤسسهء مطالعات فرهنگ و تمدن ایران زمین،7831."