چکیده:
نگارنده در این گفتار، مقاله «ساز و کار خداوند در معرفت بخشی» نوشته دکتر محمدرضا ارشادی نیا (در سفینه شماره )23 را نقد می کند که خود در پاسخ گفتار آقای بیابانی اسکویی است.
به گفته نگارنده، ناقد (ارشادی نیا) میان مباحث نویسنده قبلی (بیابانی) خلط کرده است. وی در این گفتار، درباره جبر واختیار، معرفه اله و فطری بودن آن، تاثیر علل در بهره مندی از معرفت و سخنان ناقد در این موارد، توضیح می دهد و بر مطالبی از نویسنده قبلی تاکید می کند
خلاصه ماشینی:
"وی در مورد شناخت غیر خدا مینویسد : اگر نقش ابزار را میتوان پذیرفت و در عین حال، فعل را صنع مستقیم خدا دانست، این مطلب چه تفاوتی در مسئله ایجاد کرد که از ابتدا جز خداوند هیچ چیز را در پدید آوردن معرفت مؤثر نمیدانستید؟ آیا واقعا واسطه واسطه است؟ پس مستقیم بودن کجاست؟ و اگر واسطه بیتأثیر است، پس چه نیاز به آن است؟ روشن است که هیچ یک از این پرسشها متوجه مقاله نیست؛ چرا که نویسنده هرگز تمام معرفتها را صنع مستقیم خداوند ندانسته است؛ بلکه بر اساس احادیث معصومان : تصریح کرده که همه معارف از ناحیه خدا به ما داده میشوند، لکن خداوند برای اعطای برخی معارف، طبق سنت خویش، اسباب و آلاتی قرار داده است و شناخت آن امور به وی عطا نمیشود، مگر اینکه بشر از آنها بهره گیرد.
یا بر عکس در متون وحیانی ـ قرآن و روایات نورانی اهل بیت: ـ ضمن تأکید بر آن، عدم امکان تغییر در نظام امور، نفی و از آن به عنوان قول به بسته بودن دست خدا یاد شده است؟ ناقد به عنوان تهافتی دیگر عبارات نویسنده را در مورد نور علم و عقل نقل میکند و سپس مینویسد : این عین سخن اشاعره در پردازش نظریه کسب است که عطای کلی قوه از خداست، اما انتساب فعل به بنده از سوی خویش است؛ بدون اینکه هیچ تأثیری از بنده در ایجاد فعل باشد!"