چکیده:
اخلاق اجتماعی از مهم ترین موضوعاتی است که ارتباط آدمیان را با خود، با جامعه و تاریخ مطرح میسازد؛ زیرا جامعه میتواند یک تمدن را بسازد نه یک فرد، و اجتماع انسانی پیوسته تاریخ را ساخته و به جلو برده است. از آنجایی که در میان ادیان الهی، اسلام یک دین اجتماعی است و در آن آرمانها و ایدههای جمعگرا فراوان دیده میشود، در جایجای نهجالبلاغه،که از مهمترین منابع این دین بوده؛ به این مهم بسیار پرداخته شده و گاه و بیگاه جامعه و اجتماع مورد عتاب و خطاب واقع گردیده است.سقوط یک جامعه در نگاه امام علی(به خاطر سقوط هنجارهای اخلاقی و پیشرفت آن بهخاطر همین هنجارهاست؛چنان که نهجالبلاغه، هنگامی که علت سقوط جامعهی روزگار علی(را تحلیل مینماید به مؤلفههای اخلاقی اشاره میکند و می فرماید: «ای مردم،گویا به خیانت و کینهورزی اتفاق دارید، بر رفتار ریاکارانه، گیاهان روییده از سرگینرا میمانید، در دوستی با آرزوها به وحدت رسیدهاید و …». این گونه گزینه ها در این کتاب سترگ بسیار است و ما در این مقاله میکوشیم تا بسترهای ترسیم شده از دیدگاه امام علی (را در زمینهی اخلاق اجتماعی به اختصار بیان نماییم.
خلاصه ماشینی:
بسترهای اخلاق اجتماعی از دیدگاه نهج البلاغه حسین علی مصدقیان 1 چکیده اخلاق اجتماعی از مهم ترین موضوعاتی است که ارتباط آدمیان را با خود، با جامعه و تاریخ مطرح میسازد؛ زیرا جامعه میتواند یک تمدّن را بسازد نه یک فرد، و اجتماع انسانی پیوسته تاریخ را ساخته و به جلو برده است.
این گونه گزینه ها در این کتاب سترگ بسیار است و ما در این مقاله میکوشیم تا بسترهای ترسیم شده از دیدگاه امام علی (را در زمینهی اخلاق اجتماعی به اختصار بیان نماییم.
از این روی، باید نخست مشخّص کنیم که از دیدگاه نهج البلاغه زندگی اجتماعی بشری و مدنیّت او آیا علّتی بیرونی وخارجی داشته یا عاملی درونی و داخلی؟ و آیا اصالت با فرد است یا اجتماع؟ در اینجا به عنوان مقدّمه به پاسخ این دو سؤال از دیدگاه امام علی( میپردازیم تا موضوعاتی را که دربارهی جامعهی انسانی و انسان اجتماعی در نهجالبلاغه مطرح شدهاند بهتر دریابیم.
1 از دیدگاه نهج البلاغه نیز، انسانها چون زندگی اجتماعی را امری متناسب با طبیعت عقلانی خویشتن میدانند، آن را برمیگزینند و این گزینش، به خاطر جبر یا از روی درماندگی نیست، بلکه از سر شعور و درک است.
اکنون با توجّه به آن چه بیان گردید جای آن است که در این جا به برخی از مؤلّفههایی که در نهج البلاغه به عنوان بستر اخلاق اجتماعی بیان شده است اشاره کنیم.
از این روی، امام علی( در حکمت103 نهجالبلاغه می فرمایند: مردم چیزی از امور دینشان را برای اصلاح دنیایشان ترک نمیکنند مگر آن که خداوند آنان را گرفتار امری زیانبارتر از آن خواهد کرد.