چکیده:
از ابتداییترین ویژگیهای نخبگان سیاسی و دینی در جامعهی اسلامی متخلق شدن به صفت بصیرت دینی و سپس تلاش و کوشش در راستای ایجاد بصیرت دینی در عموم مردم است. بصیرت دینی توسط مسؤولان و نخبگان سیاسی و دینی در دو مقولهی بصیرت رفتاری و بصیرت گفتاری نمایان میگردد و هر دوی آنها برای ایجاد چنین بصیرتی لازم است. نگارنده در این نوشتار بر آن است تا پارهای از عوامل رفتاری و گفتاری را که در ایجاد بصیرت دینی از دیدگاه ثقلین مؤثر است بیان نماید. این عوامل عبارتند از: دعوت به قرآن، اطاعت از ولی امر، امر به معروف و نهی از منکر، پرهیز از کتمان حقیقت، مبارزه با حرکت نفاق، حقمداری و عدالتپیشگی، دینمداری، آشتی دادن نخبگان سیاسی، صبر، جلوگیری از سوءاستفادهی فرصتطلبان، مبارزه با دنیاطلبی.
خلاصه ماشینی:
خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را [نیز] اطاعت کنید؛ پس هرگاه در امری [دینی] اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، آن را به [کتاب] خدا و [سنّت] پیامبر [او] عرضه بدارید؛ این بهتر و نیکفرجامتر است.
» 3 از ویژگیهای بسیارمهمّ قرآن کریم، اختلافزدایی و رساندن جامعهی اسلامی به هدایت و رحمت الهی است که توسّط حاکم دینی صورت میپذیرد: «و ما [این] کتاب را بر تو نازل نکردیم، مگر برای اینکه آنچه را در آن اختلاف کردهاند، برای آنان توضیح دهی، و [آن] برای مردمی که ایمان میآورند، رهنمود و رحمتی است.
» 4 امام العارفین، حضرت علی (نیز قرآن کریم را ریسمان محکم الهی دانسته و مردمان را به چنگ زدن به این ریسمان فرا خواندهاند: «بر شما باد کتاب خدا که ریسمان محکم، نورآشکار، داروی شفابخش و ...
خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را [نیز] اطاعت کنید؛ پس هرگاه در امری [دینی] اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز واپسین ایمان دارید، آن را به [کتاب] خدا و [سنّت] پیامبر [او] عرضه بدارید؛ این بهتر و نیکفرجامتر است.
در قرآن این مسأله دربارهی دانشمندان اهل کتاب مصداق دارد که وقتی نشانههای رسول خدا (را با آنچه در بشارتهای کتب آسمانی خود مطابق دیدند، موقعیّت خود را در خطر دانسته و حقیقت را کتمان کردند و از پیوستن اهل کتاب به جمع مسلمانان جلوگیری به عمل آوردند: «و [یاد کن] هنگامی را که خداوند از کسانی که به آنان کتاب داده شده، پیمان گرفت که حتماً باید آن را [بهوضوح] برای مردم بیان نمایید و کِتمانش مکنید.