چکیده:
مقاله حاضر به طبقهبندی انواع کتابخانهها در دو سطح کلان وخرد میپردازد.در طبقهبندی کلان نه دستهء اصلی معرفی شده و در سطح خرد 86 نوع کتابخانه در این نه طبقه اصلی جای میگیرند.معیارهای پایه در دستهبندی کلان کتابخانهها عبارتند از: طبقهبندی براساس وظایف و اهداف ویژهء هر یک از آنها؛جامعه اصلی استفادهکننده از کتابخانههای گوناگون؛اندازه مجموعه منابع کتابخانهها؛نوع خدماتی که انواع کتابخانهها معمولا ارائه میدهند؛نوع منابعی که کتابخانهها در اختیار دارند؛گستره جغرافیای فعالیتهای کتابخانهای؛روش دسترسی به منابع کتابخانهای؛نوع سازمان مادر کتابخانهها و سرانجام طبقهبندی بر اساس اهمیت و سابقه تاریخی برخی از کتابخانهها که آنها را از سایر انواع متمایز میسازد.هر چند با دستهبندی فوق اغلب میتوان یک کتابخانه را بیش از یک گروه قرار داد؛اما با توجه به مهمترین ویژگیهای هر کدام در نهایت هر کتابخانه در یکی از دستههای فوق قرار گرفته است.در مجموع مقاله حاضر نشان میدهد که اگر کتابخانه را فراتر از یک موجودیت فیزیکی و به عنوان یک نهاد اجتماعی،فرهنگی و علمی بنگریم که واجد ویژیها و عملکردهای خاص خود است،آنگاه با مجموعه متنوعی روبرو هستیم که تنوع آن بیش از آن است که معمولا تصور میشود.
خلاصه ماشینی:
"اما در این مقاله براساس مهمترین وجه یا به بیان دیگر براساس وجه غالب،هر یک از این کتابخانهها در یک دسته معرفی شدهاند؛مثلا کتابخانههای ملی به دلیل ویژگیهای خاصی که دارند میتوانند در چندین طبقه جایگاه خاص خود را داشته باشند،اما به دلیل آنکه این کتابخانهها در کنار همهء نقشهایی که ایفا میکنند بیش از هر چیز رسالت حفاظت از میراث مکتوب ملتها را به عنوان وظیفه اصلی خود بر عهده گرفتهاند.
هرگاه جامعه استفادهکننده کتابخانه از عمومیت کامل خارج شود و به گروه یا قشر خاصی محدود شود،کتابخانههای دیگری شکل میگیرند که در این مقاله به چند مورد آنها اشاره شده است؛مثلا کتابخانههای کودکان همان طور که از نامشان پیداست با گردآوری منابع مناسب برا کودکان و نجوانان5از جمله نهاهایی فعال در این زمینه هستند.
طبقهبندی کتابخانهها براساس نوع منابعی که در اختیار دارند همان طور که اندازه و حجم منابع یک کتابخانه به آن هویت میبخشد،نوع منابعی که هر کتابخانه در اختیار دارد نیز در شکلگیری هویت آن سهیماند؛نوع این آثار ممکن است در طیفی از منابع چاپی تا الکترونیکی متغیر باشد.
طبقهبندی کتابخانهها براساس گستره جغرافیایی فعالیتشان حوزه جغرافیایی خدماتی که یک کتابخانه ارائه میدهد میتوان در طیف کاملا متنوعی قرار گیرد و از حد یک منطقه محدود تا سطح جهانی متغییر باشد بر این اساس،جدول شش انواع کتابخانهها را به این ترتیب معرفی کرده است:کتابخانههای محلی،روستایی،شهری،استانی،وابسته(شعبه)،ایالتی،ملی،منطقهای،و بینالمللی01؛ مثلا کتابخانههای محلی فقط به ساکنان یک منطقهء محدود خدمت رسانی میکنند ولی کاربران کتابخانههای بینالمللی که اغلب به صورت الکترونیکی به منابع دسترسی دارند در کشورهای مختلف زندگی میکنند.
International Repository and Storage Library Conference(http;://www."