چکیده:
در این مقاله به طرح مبانی نظری و اصول خوشنویسی بر مبنای متون کهن خوشنویسی در زبان فارسی پرداخته میشود.مؤلف با بررسی و مقاسیهء مطالب بیست رسالهء مهم و معتبر در این زمینه یازده موضوع اصلی را از متن رسالهها استخراج کرده است که عبارتاند از:1.فضیلت خوشنویسی؛2.اصول و قواعد خط؛3.اقصام خطوط؛بزرگان و استادان خط؛5.آداب کتابت؛6.اوقات کتابت و محل آن؛7.ویژگیهای کاغذ؛ 8.آهار و مهرهء کاغذ؛9.قلمو ویژگیهای آن؛10.تراشیدن قلم و صفت قلمتراش؛11.ویژگیهای مرکب و شیوهء مرکبسازی. در هر مورد،مؤلف مطالب مشترک مطرح شده در رسالهها را ابتدا به صورتی موجز بیانمیکند و فهرستوار برمیشمارد،سپس بررسی کمی موضوع را در مجموع بیست رساله،برحسب درصد،نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
"تحلیل کمی:از مجموع بیست رسالهء بررسی شده در 7 رساله(رسالههای 3،9،11،21،31،41،71)در این مورد بحث شده است که ضریب کمی این بخش 53%خواهد شد.
تحلیل کمی:از مجموع بیست رسالهء بررسی شده در 8 رساله(رسالههای 4،7،01،11،31،41،71،81) در این مورد اظهار نظر شده است که ضریب کمی این بخش 04%خواهد شد.
تحلیل کمی:از مجموع بیست رسالهء بررسی شده در 4 رساله(رسالههای 9،11،41،81)در این مورد اظهار نظر شده است که ضریب کمی این بخش 02%خواهد بود.
تحلیل کمی:از مجموع بیست رسالهء بررسی شده در 01 رساله(رسالههای 5،7،9،01،21،41،61،81،91) در این مورد اظهار نظر شده است که ضریب کمی این بخش 05%خواهد بود.
تحلیل کمی:از مجموع بیست رسالهء بررسی شده در 6 رساله(رسالههای 6،7،9،41،61،91)در این مورد بحث شده است که ضریب کمی این بخش 03%خواهد بود.
تحلیل کمی:از مجموع بیست رسالهء بررسی شده در 31 رساله(رسالههای 3،5،7،8،9،01،21،31،41،81، 02)در این مورد بحث شده است که ضریب کمی این بخش 56%خواهد بود.
همانطور که ملاحظه میشود بیشترین موضوعاتی که مطالب رسالههای خوشنویسی را به خود اختصاص دادهاند در فضیلت خوشنویسی و حسن خط و ظهور آن و نیز صفات قلم و تراشیدن قلم و ساختن مرکب است و کمترین موضوعاتی که در رسالههای خوشنویسی مطرح شده ذکر اوقات و محل کتابت و نیز شیوهء آهار و مهره کردن کاغذ است.
تحلیل کمی موضوعات مطرح شده در رسالههای خوشنویسی ردیف\موضوع\درصد فراوانی 1\فضیلت خوشنویسی و حسن خط و ظهور آن\55% 2\اصول و قواعد و اجزای خط\54% 3\اقسام خطوط و اقلام\53% 4\بزرگان و استادان خط\04% 5\آداب کتابت و وظایف منشی و خوشنویسی\53% 6\اوقات کتابت و محل و مکان آن\02% 7\تعریف و بیان کاغذ\05% 8\آهار کردن و مهره کشیدن کاغذ\03% 9\اهمیت قلم و صفات قلم خوب\56% 01\تراشیدن قط قلم و صفت قلمتراش\07% 11\آداب ساختن مرکب و بیان مرکب مرغوب\07%"