چکیده:
بررسی تاریخی معنویت نشان میدهد که پرستش همواره همراه انسانها بوده و بهصورت جهانشمولی در فطرت انسانها وجود داشته است. دربارة دین و دینداری و ایمان و التزام به باورهای دینی با توجه به زمینههای مذهبی جامعة ایرانی توجه به این امر در حوزة مشاوره با مراجعهکنندگان و مشکلات روانشناختی آنان ضروری مینماید. رفتار مذهبی، یکی از رفتارهای انسان است که کمتر مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است؛ به طوریکه کمتر از یک درصد مقالاتی که در مجلات روانشناسی و روانپزشکی به چاپ رسیده است، به این موضوع اختصاص یافته است. بنابراین، در این مقاله تلاش شده است تا با گردآوری منابع متعددی از موارد فوق در سالهای گذشته به بررسی تحقیقات انجام شده در داخل و خارج کشور در بارة رابطة مذهب و معنویت با سلامت روان، اضطراب و افسردگی، اعمال وسواسی، سلامت جسمی، عملکرد تحصیلی و ... پرداخته شود. بررسی نتایج انجامگرفته نشان میدهد مذهب و التزام به اعتقادات مذهبی، دعا، نماز، روزه و شرکت در جلسات مذهبی و ... نقش مثبتی را در سلامت روان دارد. در ادامه با توجه به پیشینة پربار نقش مثبت مذهب در سلامت روان، به بحث دربارة استفاده از این مفاهیم در رویکردهای مشاورهای، به ویژه رویکرد چندوجهی و التقاطی مشاورة لازاروس با توجه به دامنة اختیار درمانگر پرداخته شده است. در نهایت پیشنهادها، محدودیت و چشماندازهای احتمالی کاربرد این شیوه آورده شده است.
A historical study of spirituality shows that human has always been associated with worship and it is universally present in human’s nature. Psychologists should pay a special attention to the religious background of Iran’s society when they encounter the psychological problems of the clienteles. Human’s religious attitude is one the cases which are less recognized by psychologists; such that less than one percent of the articles printed in psychology and psychiatry magazines are related to this subject (Larson and his colleagues، 1998). Trying to collect a good number of the above sources in the past years، I will investigate the researches، in Iran and outside Iran، about the relation between religion and spirituality and the health of psych، stress and melancholia، pathological attitudes، body health، educational attitudes، and …. The outcome of these researches show that religion and being obliged to religious beliefs، praying، fasting، participating in religious ceremonies and … have a positive effect on the health of psych. Taking into consideration the good effect of religion on the health of psych and also the amount of psychologist’s control، using these concepts in consultative approaches is discussed in this article، especially in the multi-dimensional and eclectic approach of Lazarus consultation. Finally some suggestions، restrictions and the prospect of applying this method are mentioned.
خلاصه ماشینی:
"وقتیکه تلقی ما از دین امری است که از درون فرد (نه بهمعنای موردنظر فروید و نه بهمعنای موردنظر یونگ، بلکه بهمعنای ناشیشدن از ناهشیار روحانی) سرچشمه گرفته واز اعماق ناهشیار تا سطح هشیار آمده است، آنگاه فرد دیندار کسی است که از سر اختیار و گزینش و با آزادی تمام دین را میپذیرد و مقید به آداب آن میشود و چنین دینداری ـ برخلاف دینداری بیرونی ـ نه تنها بیماری و مخل زندگی آدمی نمیباشد؛ بلکه آثار مثبت فراوانی هم بر جای میگذارد و گرچه فرانکل بهدلیل ماکروتئوریسینبودن نتوانسته آثار و توابع چنین دینداری را بهنحو تجربی نشان دهد، میتوان گفت کسانی که برای اثبات مرضیبودن دین و عارضی (تحمیلی) و غیر اصیلبودن آن، دست به آزمایشهای تجربی زدهاند، ادعایشان تنها در حیطة دینداری بیرونی از نظر اثبات صدق و کذب قابل بررسی است.
از سوی دیگر، در منظر روانشناسی چون فرانکل دینداری و حتی باور به خدای واحد برای رسیدن به معناها و ارزشهای مشترکی که همة مردم بتوانند در آنها سهیم باشند، کفایت نمیکند و هنوز یک گام مانده است و آن قدمی است که «هزاران سال بعد از آنکه بشر یکتاپرستی و توحید و اعتقاد و باور به خدای واحد را توسعه داد، باید برداشته شود و آن آگاهی و اشعار بر یکتایی انسانها و هشیاری وحدت انسانیت است که من آن را «مون ـ آنتروپیسم (Mon - Anthropism)» مینامم و این تنها رمز بقاست.
هدف مشاوره در نهایت قادرساختن فرد در شناخت خود و ارزشهای خویش و سازگاری با زندگی برای حصول خود رهبری است و میتوان چنین عنوان کرد که رسالت درمانگران با توجه به اهداف درمان اخلاقی است، تا آنجاکه لندن (london) (1986) میگوید: رواندرمانی با تمام ابعاد علمیاش امری اخلاقی با محتوای دقیق دینی است."