چکیده:
«اخلاق،معجزه دوم نبوی است»؛این نظریه جدیدی است که یکی از اسلامپژوهان معاصر ارایه کرده است.این نظریه،اخلاق رسول خدا(ص) را برحسب مفهومسازی رایج از معجزه در منابع کلامی،معجزه میداند که در میان معجزههای پیامبر(ص)منزلتی فروتر از قرآن و فراتر از سایر معجزات آن حضرت دارد.این معجزه مانند قرآن،خاص پیامبر اسلام(ص)است و برخلاف قرآن،فعل باری تعالی نیست،بلکه فعل ید اللهی نبی است.این نظریه به دلیل اهمیت و تأثیر ژرفی که بر فهم ما از نبوت و دین دارد،محتاج تحلیل مبانی و نقد لوازم و شناخت آثار و نتایج آن است.مقاله حاضر،نخستین مطالعهای است که دیدگاه یاد شده را به عنوان نظریهای قابل دفاع،مورد تحلیل و نقد قرار میدهد.
خلاصه ماشینی:
"این نظریه،اخلاق رسول خدا(ص) را برحسب مفهومسازی رایج از معجزه در منابع کلامی،معجزه میداند که در میان معجزههای پیامبر(ص)منزلتی فروتر از قرآن و فراتر از سایر معجزات آن حضرت دارد.
در تحلیل روششناسی این نظریه،توجه به این نکته مهم است که روش آزمودن این نظریه،فقط بررسی اخلاق نبوی نیست،بلکه هویت معجزهای آن در درجه نخست،و رتبه آن در میان سایر معجزهها در درجه دوم، محتاج آزمون است،زیرا صرف اخلاق نبوی مفهوما و اثباتا از مبادی تصوری و تصدیقی این نظریه است،اما دو ادعای معجزه بودن و منزلت فروتر از قرآن و فراتر از سایر معجزات داشتن اخلاق نبوی،محتاج آزمون و اثبات روشمند است.
6-نقد نظریه نظریه معجزهانگاری اخلاق نبوی از جهات مختلفی قابل تأمل است: 6-1-آیا نبی پس از ادعای نبوت به خلقوخوی خود به عنوان معجزه عقیب دعوا ارجاع-داده است؟روایاتی که صاحب نظریه به آنها استناد میکند و نیز آیاتی که مورد استشهاد قرار میگیرد دال بر کمال خلق پیامبر(ص)و اهمیت آن است اما اشاره به معجزه بودن در آنها دیده نمیشود،مگر آنکه از ظاهر آیات و روایات فراتر رویم.
6-3-تمایز بین دو ادعا،رهیافت روشنی را در نقد نظریه به میان میآورد:آیا همانگونه که معجزه و سایر ادله،دعاوی پیامبر(ص)را تأیید میکنند،خلقوخوی وی بر اثبات ادعای او دلالت دارد یا طریق دلالت خلق نبوی بر صدق ادعای نبوت به جهت معجزه بودن آن است؟استاد مطهری،معصوم نبودن از ملاکی برای ابطال دعوت نبی میداند: اگر یک مدعی پیامبری،مرتکب گناه یا اشتباه شود و یا توانایی رهبری خلق را نداشته باشد و یا دعوتش در مسیر سازندگی انسانها نباشد،پیامش ارزش مطالبه دلیل و معجزه را ندارد."