چکیده:
مقاله حاضر پژوهشی است درباره مفهوم عرفانی درد و اقسام آن از دیدگاه عطار که در سرتاسر آثار منظوم وی به چشم می خورد. وی یکی از چهره های درخشان عرفان و ادب فارسی است که در این فرهنگ جایگاه بلندی را به خود اختصاص داده است. در میان عرفای بزرگ جهان اسلام، کمتر شاعری را می توان یافت که به اندازه عطار، دارای آثار متعدد و متنوع منظوم عرفانی باشد. مجموعه آثار منظوم وی در بردارنده عالی ترین معانی و مضامین عرفانی است که هر کدام به لحاظ پختگی فکر و تنوع اندیشه در کمال اهمیت است. یکی از موضوعاتی که جای برجسته ای را در قلمرو اندیشه و نظر عطار به خود اختصاص داده است، «دردمندی و احساس درد داشتن» است. آن گونه که وی شعر خود را «شعر درد» می داند. این درد فردی و جسمانی نیست بلکه عرفانی و معنوی است که انسان سطحی نگر وتنک مایه نمی تواند حقیقت آن را درک کند. البته عطار این درد را خود «نه با پای سیر بلکه با بال طیر» در عوالم معنوی و عرفانی با تمام وجود احساس کرده و حاصل و نتیجه تجربیات روحی و معنوی خود را بابیانی رسا و شیوا در اختیار مشتاقان و دردمندان راه حق قرار داده است. عطار چون خود عاشق بی قرار و مشتاق چشم انتظار وصال حق و معشوق لم یزلی است از «دردعشق » سخن می گوید، و چون متدینی بی ریاست و جوهره شریعت محمدی (ص) را از اعماق جان و دل درک کرده است: درد دین داشته و از حقیقت دین در برابر مدعیان دروغین متظاهر دفاع می کند. و چون خود را بسان قطره ای دربرابرعظمت خداوند می داند که توانایی معرفت و شناخت حق را ندارد و در برابر بیکرانگی شناخت او حیرت زده و مبهوت مانده است، از «درد بی درمان حیرت» حرف می زند.
In Persian lyric poetry، “the beloved” plays a ،fundamental and decisive role.In fact، one of the themes which has always been the focus of attention in Persian lyric poetry is” the lover and the beloved”.It has been a theme which، for long ages، and in each period of Persian literature، has been witness to a certain different attitude towards it، as well .
The present article investigates the above-mentioned poets’ imaginative descriptions of “the beloved”; the poetic names and epithets they have given them ( the beloved ) For instance ،the names as، Mehrab ( the alter ) ، Namak ( salt ) ، Gandil ( icicle );given to the "beloved"، are they the matters of imitation and innovation in giving names and epithets ; which are the most frequently used figures of speech in their poem ; and what is the frequency of the utilized figures of speech in their poems? A quick glance would indicate that the names and epithets are most often the same ; however، the intended meanings of their identical similes are different . As a matter of fact ، the delicacy of the poets’ creative imagination arises from their uniqe ، capabilities ،and tactfulness in handling of the issue.In this study only one citation has been offered for each of the poetic names and epithets given to “the beloved “. Since compared with Khaqani and Sa’di Nezami has fewer lyrical poems ، it has been attempted to keep the amount of each poet’s lyrical poetry in mind and give the citations in proportion to the percentage of their contribution to lyrical poetry . In the conclusion، these names and epithets have been compared and graphically charted ، which can be also studied from a stylistic perspective.
(
, 
, 
)
