چکیده:
معماری به مثابهی ملموسترین و محسوسترین بخش از این پدیدهی والا،از دیرباز بستر تبلور اندیشههای متعالی انسان،تجلیگاه احساسات ناب بشری و خواستگاه تحقق کمالات آدمیان بوده است.از سویی دیگر مساجد که نمودی برجسته و آشکار از هنر در ساحتی متبرک و مقدس میباشند،از دیرباز بسترساز رویدادهای تاریخی،اجتماعی، سیاسی،اجتماعی و فرهنگی بودهاند.متأسفانه مسامحه و بیتوجهی هنرمندان امروز به معنویت به مثابه برترین عامل هویتساز بشری،به خلق آثاری منتهی گشت که آدمی را روز به روز از کمالاتش دور ساخت. ازاینرو نوشتار سعی بر آن دارد تا به بازشناسی و مداقه مفاهیم و مضامین هویت در معماری قدسی بپردازد.
خلاصه ماشینی:
اما معماری اسلامی به مثابه محسوسترین و قابل درکترین بخش از هنر اسلامی که در ساحت عناصر و ساختارهای فیزیکی به منصهی ظهور رسیده است،همواره تجلیگاه احساسات و کمالات پاک و خالصانهی هنرمندانی بوده است که با گفتمانی استعلایی بر این مهم تلاش کردهاند تا رمز و رازها و انتظام نهان هستی را در ساحتی عرفانی به تصویر بکشانند و از این رهگذر سببساز برقراری پیوندی معنوی میان ملکوت و عالم فانی و بیانگر هویتی ویژه و متمایز برای آنها باشند.
در معماری قدسی انسان و تمامی عناصر حاضر در طبیعت،بازتابی از ذات احدیتی مقدس میباشند و زیبایی این هنر به میان آسمان و زمین متجلی گشته است چرا که،«زیبایی یک امر الهی است که در همه جا حضور دارد.
بر این اساس معماری اسلامی همواره تجلیگاه اعتقادات و اندیشههای معماری مسلمان بوده است که همواره کوشیدهاند تا با برقراری ارتباطی نزدیک و مأنوس با طبیعت پیرامونی و کشف راز و رمزهای نهانی آن از یک سو و با بهرهگیری از بیانی نمادین و استعاری در قالب صور فیزیکی و فضایی کیفی به خلق آثاری رازگونه و قابل درک همت گمارند تا احدیت و وحدانیت ذاتی مقدس را به تصویر بکشانند و آدمی را لایق حضور در وادی او گردانند.
تجلی معنویت در معماری مساجد: مسجد برترین تجلیگاه مقدسات،یگانه مأمنگاه مومن،خواستگاه کمالات ناب بشری و فضایی آشنا و گرمخوست که تداعی ذات یگانه و اقدس الهی(وحدت)در ساختار فیزیکی(کالبدی)،اجتماعی،فرهنگی و معنوی آن متبلور گشته است.
مجموعه مقالات دومین همایش بین المللی معماری مساجد انتشارات:دانشگاه هنر.