پژوهش های موضوعی: روش استنباط گزاره های علمی از ساختار سوره ها مقاله

یکی از پیامدهای کشف اهداف و ساختار سوره‌های قرآن راهیابی به گزاره‌های جدید علمی است، روش مطالعه ساختاری سوره‌ها، مدل جدیدی از مطالعه علمی قرآنی است که تا کنون کمتر مورد توجه واقع شده است. این نوشتار با بر شمردن روش‌های استنباط گزاره‌های علمی از قرآن کریم، به تشریح و تبیین روش ساختاری پرداخته است.در ادامه، کارآیی این روش در عمل با مطالعه موردی اصول همگرایی دینی در ساختار سوره آل عمران نشان داده شده است.

"روش ساختاری در فهم قرآن، روش نوبنیادی است که هنوز در ابتدای راه است و هم اکنون مراحل تکاملی خود را طی می‌کند، اما با توجه به تلاش‌های گسترده‌ای که برای تقویت بنیان‌های علمی این روش صورت می‌گیرد، می‌توان امیدوار بود که با کمک آن، نکات نوآمد و کاربردی را در عرصه‌های مختلف اعتقادی، سیاسی و اجتماعی از ساختار سوره‌های قرآن برداشت کرد؛ چنانچه با کمک این روش «محمد محمد مدنی»، اصول اداره جامعه اسلامی ‌را از سوره نساء استخراج کرده و در کتاب المجتمع الاسلامی کما تنظمه سوره النساء به شرح آن پرداخته است. (طباطبایی، ۳/۷) بنابراین هر چند کافران با دستورات الهی به مخالفت برخاسته‌اند، اما از دایره قدرت و تدبیر خداوند خارج نشده‌اند و خداوند شکست ناپذیر به زودی انتقام خود را از آنان می‌گیرد؛ (و الله عزیز ذو انتقام) (آل‌عمران/۴) (همان) بی شک اگر مردم جامعه‌ای به چنین خدایی ایمان بیاورند و به او توکل کنند و همه باور داشته باشند که با نصرت الهی پیروزی آنان بر دشمنان حتمی است، هیچ گاه در برابر دشمنان خود ـ‌هر قدر قوی باشد‌ـ از خود سستی نشان نخواهند داد و همین امر به پایداری و همدلی و تقویت انسجام درونی آنان منجرخواهد شد. افزون بر تقوا در مسائل فردی، در این سوره تقوای عمومی نیز مورد تأکید قرار گرفته است و همه مؤمنان و شهروندان جامعه ایمانی به چنگ زدن به ریسمان الهی دعوت شده‌اند و از آن به عنوان عامل مهمی برای مقابله با تفرقه و اختلاف یاد شده است؛ (و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا) (آل‌عمران/۱۰۳) «و همگی به ریسمان الهی (قرآن و پیامبر) که شما را به خدا پیوند می‌دهد، چنگ زنید و از اختلاف و پراکندگی بپرهیزید."