چکیده:
انقلاب، پدیده ای استثنایی در سیر تحول جوامع است. بغرنجی، پیچیدگی، چندبعدی و چندلایه بودن در مفهوم و نیز تنوع در پیدایش، روند و فرجام در مصداق، از جمله ویژگی های این پدیده است. ویژگی دیگران، عدم اجماع و توافق بر یک تعریف مشخص و قابل قبول برای همه مکاتب و نظرات است. در مقاله حاضر ضمن مروری بر ویژگی های ذکرشده، نگارنده کوشیده است به تعریفی جامع از لحاظ آموزشی دست یابد، به نوعی که دانشجو و محقق، با در نظر گرفتن آن، بتواند نسبت به کلیه تعاریفی که با آن مواجه می شود، ذهنیت اولیه و نسبتا روشنی داشته باشد. در آخر نیز ترسیمی از مدل انقلاب در دو بینش مارکسیتی و اسلامی ارایه می شود.
Revolution is an extraordinary phenomenon in the development trend of societies. Complexity, multi-dimentionality and multilayerdness in concept and diversity in its origin, process and instance are among its features. Another feature is that there is noconsensus and agreement over a specific and acceptable definition for all schools of thought and approaches. Reviewing these characteristics in this article, the author tries toachieve a comprehensive definition from educational point of view so that when they encounter definitions, students and researchers can have a primary and relatively clear image of the concept. Finally an image of revolution model will be presented fromMarxist and Islamic viewpoint.
خلاصه ماشینی:
tua@iahkan تاریخ دریافت:89/11/4 تاریخ تأیید:89/12/20 &%02416IEMG024G% قدمه «لوسین پای»در پیشگفتار کتاب معروف«بحرانها و توالیها»،مینویسد: بیشتر آثار جدید در مورد توسعه سیاسی کم و بیش این نقطه نظر رامنعکس میسازند که جوامع را از نظر تاریخی میتوان براساس بعضیتمایزات به سهگونه یا مرحله اساسی«سنتی»،«در حال گذار»و«مدرن»طبقهبندی کرد،که دوگونه اول و آخر،وضعیت تعادل در توصیفمینمایند؛از اینرو وضعیت تعادل نسبتا با ثباتتر است،در حالیکهجوامع در حال گذار که قسمت اعظم جهان سوم را دربرمیگیرد گذراتر،بیثباتتر و ذاتا ناقص است(.
به عبارت بهتر،آیا میتوان برای این پدیده تعریفی در نظر گرفتکه بتواند در نظرات مختلف،قابل قبول باشد؟این مقاله،در پی بررسی این مسئله و نهایتادستیابی به تعریفی مفید و قابل قبول از انقلاب است،لازم است که قبل از پرداختنبه تعریف انقلاب و در توضیح مقدماتی ضروری آن،بغرنجی و تحولپذیری این پدیده درمفهوم و سپس تنوع و قابلیت تقسیمبندی آن در مصداق مورد توجه قرار گیرد.
(البته استثنائاتی چون نظرات هانا آرنت نیزوجود دارد که به نوعی انقلاب منهای خشونت را قابل تصور میدانند)با رشد عقلانیت درجوامع بشری و به دلیل رشد ارتباطات و توسعه علم و رسانه،تجربه انقلابها در اختیارفعالان سیاسی و دلسوزان همه جوامع قرار دارد؛این مسایل،بشر را به اتخاذ راهی که باخسارت هرچه کمتری بتواند اهداف و آرمانها را پیش برد،رهنمون کرده است.
در مقایسه«مدل بررسی انقلاب»،ارائه شده در دو بینش مارکسیستی و اسلامی،ملاحظه میشود که در هریک از دور کن اصلی نفی و تأسیس و نیز در هردو وجه رجعتو تکامل منطوی در پدیده انقلاب،وجود بار اسلامی در انقلاب 57،انقلاب اسلامیایران را از دیگر انقلابها متمایز کرده است.