تعیین کانون های بارش در حوضه های آبریز مطالعه موردی حوضه مند مقاله

یکی از موضوع های مورد علاقه اقلیم شناسان و هیدرولوژیست ها شناخت کانون های بارش است. منظور از کانون های بارش، مکانی است که در مدت یک بارش بیشترین بارندگی را دریافت می کند. هدف از این پژوهش شناسایی کانون های بارش حوضه مند به منظور پیش بینی سیلاب است. برای این منظور، داده های بارش روزانه 134 ایستگاه باران سنجی داخل و اطراف حوضه مند به مدت 34 سال مطالعه شده است. در مدت مورد بررسی 1691 روز بارشی در حوضه مند شناسایی شده است. برای شناخت کانون های بارش، در ابتدا بارش ایستگاهی هر روز با استفاده از نرم افزار Surfer.8 و انتخاب روش میان یابی کریجینگ به بارش یاخته ای تبدیل شده است. سپس برای هر روز بارشی نقشه همبارش روزانه تهیه شده است. با استفاده از نقشه همبارش روزانه حوضه، کانون های بارش هر روز شناسایی و مختصات جغرافیایی و مقدار بارش آن محاسبه شده است. سرانجام با همپوشی 1691 نقشه های همبارش روزانه، نقشه نهایی موقعیت و مقدار بارش کانون های بارش حوضه تهیه شده است. نتایج این پژوهش نشان داد کانون های بارش حوضه از عوامل مختلفی مانند ارتفاع از سطح دریا، عرض جغرافیایی و جهت ناهمواری ها پیروی می کند. همچنین شناسایی کانون های بارش به پیش بینی سیلاب های حوضه کمک می کند.

"(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل شماره 1)موقعیت ایستگاه‌های باران‌سنجی داخل و خارج حوضه مند(مأخذ نگارنده) وش‌شناسی برای انجام این پژوهش مراحل زیر صورت گرفته است: 1-با توجه به اینکه آمار بارش ایستگاه‌های سازمان هواشناسی به سال میلادی و آماربارش وزارت نیرو به سال خورشیدی است ابتدا با تهیه یک تقویم زمانی-مکانی از کلایستگاه‌های باران‌سنجی مورد استفاده،داده‌های سازمان هواشناسی و وزارت نیرو از نظرزمانی همسان‌سازی شده است؛بدین صورت که در ردیف ماتریس مذکور،ابتدا سال،ماه و روز میلادی و سپس مقابل آن سال،ماه و روز خورشیدی درج شده است. به عبارت ساده‌تر،ابتدا با تهیه نقشه همبارش روزانه برای 134 ایستگاه باران‌سنجی داخل و اطراف حوضه،بارش ایستگاهی هر روز به بارش یاخته‌ای برای آن روز تبدیل شده است. (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 2)سری زمانی میانگین مکانی بارش روزانه حوضه‌مند(مأخذ نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 3)میانگین روزانه بارش یاخته‌ای روزهای بارشی حوضه‌مند(مأخذ نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 4)نقشه میانگین مکانی(یاخته‌ای)بلندمدت بارش روزانه حوضه‌مند طی روزهای بارشی(مأخذنگارنده) عیین و ترسیم کانون‌های بارش برای این منظور،با استفاده از نقشه‌های همبارش روزانه حوضه،کانون‌های بارش هرروز بارشی شناسایی شده و مختصات جغرافیایی و مقدار بارش آن محاسبه شده است. refruS (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 5)موقعیت جغرافیایی کانون‌هایی بارش روزانه حوضه‌مند (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 6)نقشه توپوگرافی حوضه‌مند(مأخذ نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 7)نقشه مقدار بارش کانون‌های بارش حوضه‌مند(مأخذ نگارنده) (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 8)مقدار بارش کانون بارش روزهای بارشی حوضه‌مند(مأخذ نگارنده) تیجه‌گیری نتایج این پژوهش نشان داد هرچند میانگین مکانی بارش از شمال‌غرب به طرفجنوب و جنوب‌شرق حوضه کاهش می‌یابد،اما کانون‌های بارش تقریبا در تمام حوضهپراکنده شده‌اند."