ریشه هرگونه اصلاح و سر رشد و سعادت هر ملتی جز از راه فرهنگ مقدور نیست مقاله

"اگر می‌بینید که ملتهای اروپا با اینکه هزار برابر از جنگ جهانی اخیر زیان و خسارت دبده و ده‌ها ملیون از جوانان هنرمند خود را قربانی‌ داد و باز امروز که در حدود ده سال از خاتمه جنگ نمیگذرد کوچکترین اثری از آنهمه‌ خرابی در کشورشان دیده نمیشود،بلکه بمراتب بر ترقیات خود افزوده‌اند نیست مگر ملت باسواد و تربیت شده که راه را از چاه تشخیص میدهند،همت و شهامت و ایمان‌ و پشتکار دارند،با نشاط و امیدوارند و هیچ مانع و پیش‌آمدی آنها را از پیشرفت و فعالیت باز نمیدارد،ولی ما چه میکنیم؟با اینکه هزار یک آنها از جنگ خسارت و زبان‌ نبرده‌ایم وظایف فردی و اجتماعی خود را زیر پا گذاشته و بجای کوشش وجدیت از مشکلات‌ نالیده‌ایم بدون اینکه مسؤلیت و وظیفهء در برطرف ساختن موانع برای خود قائل باشیم، و اینها و هزاران نظایرش اثر جهل و نادانی است،زیرا در میان ملتی که اکثریتش‌ جاهل است با جامعهء که همه باسواد و تربیت شده‌اند همه چیز را از جزئی و کلی تفاوت‌ فاحش دارد بقدریکه میان نور و ظلمت فرق است."