چکیده:
مشروطه در تاریخ ایران،رویدادی مهم،تأثیرگذار و سرنوشت‌ساز به‌شمار می‌رود.معمولا از این رویداد به‌عنوان گذار از خودکامگی به قانون‌گرایی در ایران یاد می‌شود و تحلیلگران و محققان تاریخ ایران انتظار داشته‌اند پس از وقوع آن، ایران وارد جرگهء کشورهایی شود که با تاسیس نهادهای بایستهء یک نظام مشروطه راه خود را در جهت ایجاد جامعهء مدنی باز کند.اما چنین نشد و مشروطه خواهی در ایران متحمل نزاع‌های بسیاری شد.این امر دلایل متعددی دارد اما در این مقاله تلاش می‌شود که بر پایهء روش تحقیق تاریخی از طریق بازخوانی گزارش‌های مطبوعات در آن زمان،در خصوص رویارویی‌های موافقان و مخالفان مشروطه،تأثیر این چالش‌ها بر عدم شکل‌گیری حکومت قانون و خصوصا تداوم استبدادزدگی بررسی شود.
خلاصه ماشینی:
"»میرزا محمود کتابفروش نیز از نمایندگان تهران اعلام کرد:«حالا که اول مجلس است اگر می‌تواند مطالبهء حق خودش را بکند و الا بعد نمی‌تواند کاری از پیش ببرد»6 سرانجام این مسأله منجر به رویارویی شدید میان مجلس و دولت شد که سید حسن تقی‌زاده از آن به عنوان عامل انقلاب عظیم یاد کرده و می‌گوید:«در مجلس اول دو حادثه پیش آمد که انقلاب عظیمی را باعث شد:یکی عدم حضور وزرا برای پاسخگویی به مجلس و دیگری جریان تاجگذاری شاه در مجلس اول بود.
اگر چه محمد علی شاه و به طور کلی جبههء استبداد در نهایت در همهء این موارد عقب نشینی می‌کردند اما از تأثیر سوء این رویارویی‌ها در دیگر ابعاد سیاسی و حتی ولایات و شهرهای کشور نباید گذشت؛به طوری که دست کم در مورد در خواست عمومی برای مطالعهء قانون اساسی در تبریز این روند منجر به ظهور بحران و هیجان عمومی شده و انجمن تبریز ناچار به مخابرهء تلگراف زیر به تهران شد:«خدمت وکلای محترم آذربایجان دامت تأییداتهم:دستی از دور بر آتش دارید.
»14 اهمیت این راهکار حبل المتین زمانی مشخص می‌شود که روشن شود در پی فشار شدید قوای دولتی دربار مستبد محمد علی شاه به تبریز،ستارخان در پیام‌هایی از مشروطه خواهان و آزادی خواهان کشور خواست که با گشودن جبهه‌های دیگری در سایر ولایات ضمن این که موجب کم شدن فشار قوای دولتی بر تبریز شوند،با جمع آوری نیروهای آزادی خواه قوای استبداد را به حالت دفاعی برده و مقدمات هجوم سراسری به تهران را به عنوان نقطهء اتکاء استبداد طلبان،فراهم آوردند."
(
, 
, 
)
