چکیده:
بحث سکوت شارع و قانونگذار ارتباط زیادی با موضوع منابع استنباط احکام دارد که اگر به منبع عقل و سیرهی عقلا به دیدهی منبع احکام نگریسته شود، نمیتوان ادعا نمود که همهی احکام به صورت عام و خاص در قرآن و سنت مطرح شده بلکه در کنار کتاب و سنت به عقل، علاوه بر ابزار فهم کتاب و سنت به دیدهی منشا صدور قوانین مورد نیاز جوامع بشری نگریسته میشود که این نظریه میتواند زمینهی گفتگو و هماهنگی علم و دین گردد. ولی اگر در منابع استنباط احکام فقط کتاب و سنت حجت و معتبر شمرده شود و از طرفی ادعا شود که دین پاسخگوی تمام نیازهای بشری است و اسلام خاتم ادیان است؛ در واقع سکوت قانونگذار را رد نموده و معتقد شدهاند که همهی موضوعات در دین اسلام دارای حکم شرعی هستند. درخصوص موضوع مذکور آرای مختلف مطرح گردیده که گروهی قائل به شمولیت کتاب وسنت در پاسخگویی به تمام نیازهای بشری به تنهایی میباشند، ولی گروهی چنین شمولیتی را مطلقا نپذیرفتهاند. گروه سوم نظریهی اعتدال را پیشه کردهاند. در این مقاله نظریهی اعتدال نزدیکتر به حقیقت معرفی شده است.
خلاصه ماشینی:
"چکیده بحث سکوت شارع و قانونگذار ارتباط زیادی با موضوع منابع استنباط احکام دارد که اگر به منبع عقل و سیرهی عقلا به دیدهی منبع احکام نگریسته شود، نمیتوان ادعا نمود که همهی احکام به صورت عام و خاص در قرآن و سنت مطرح شده بلکه در کنار کتاب و سنت به عقل، علاوه بر ابزار فهم کتاب و سنت به دیدهی منشا صدور قوانین مورد نیاز جوامع بشری نگریسته میشود که این نظریه میتواند زمینهی گفتگو و هماهنگی علم و دین گردد.
به عنوان مثال فضل بن شاذان درکتاب الایضاح مینویسد: «اهل جماعت و سنت معتقدند که خداوند پیامبرش محمد(ص) را به جمیع آنچه مردم در امر دینشان بدان محتاج بودند نفرستاده است، چه بسا رسول الله (ص) خود نیز به آنها معرفت نداشته و اگر هم داشته، بیان نفرموده است و این یاران رسول خدا (ص) بودند که بعد از وی احکامی را به رأی خویش استنباط کرده، نام سنت برآن نهاده و مردم را از نپذیرفتن آن و مخالفت با آن منع نموده اند» (فضل بن شاذان، 1351، ص3 ـ4).
در کتاب الفقه عند الشیخ الاکبر به نقل از ابن عربی آمده است: «اعتقاد ما بر این است که تمامی عبادات تعبدی است اگر چه عقل ما به علل برخی از آنها آگاهی پیدا میکند اما آن هم از جانب شریعت است که یا برای ما بیان نموده و یا علما آن را استنباط کردهاند (محمود الغراب، 1401ق، ص48)."