چکیده:
گستردگی پژوهش در محافل علمی و سازمان ها و آسیب پذیری اخلاقی پژوهش، نیاز به مقوله اخلاق در پژوهش را نمایان می سازد. مسئله مقاله حاضر جستجوی اضلاع معرفتی دانشی است که بتواند مسائل اخلاقی پژوهش را در چارچوب نظری و با روش شناسی معین تحلیل کند. فرضیه تحقیق، امکان دست یابی به اخلاق پژوهش به منزله یک دانش با اضلاع معرفتی معین است. روش آزمون فرضیه، تحلیل منطقی براساس الگوی علم شناسی رایج در سده های اخیر نزد دانشمندان مسلمان، الگوی علم شناسی اصولیان، است. بر این اساس، اخلاق پژوهش فراتر از توصیه های اخلاقی، دانشی منسجم را به دست می دهد که با اهداف، منابع، رهیافت ها و روش شناسی مشخص، امکان تشخیص درست و حل اثربخش مسائل اخلاقی را میسر می سازد. بدین ترتیب، مواجهه مبتنی بر آزمون و خطای فردی و اخذ مواضع عجالتی در قبال معضلات اخلاقی در پژوهش جای خود را به تحلیل روشمند و علمی می دهد و دستیابی به چنین دانشی می تواند برنامه های پیشگیری و درمان آسیب های اخلاقی در پژوهش و نیز برنامه های ترویج اخلاق نزد محققان و موسسه های پژوهشی را توسعه دهد.
The expanse of research in academic circles and organizations and vulnerabilityof research morality underlines the need for morality in research. The main focus of the present paper is to study the epistemic dimensions of a discipline that is capable of analyzing ethical issues of research within a specific theoretical framework and methodology. The main hypothesis of the present paper is: it is possible to achieve ethics in research as a discipline with definite epistemic dimensions. The methodology to test the hypothesis is logical analysis on the basis of the model of scientology which has been prevalent among the Muslim scholars over the recent centuries، that is، the model of Principlists’ scientology. On the basis of this model، ethics in research goes beyond ethical recommendations and through its definite objectives، resources، approaches and methodology provides an opportunity for proper understanding and effective solution of ethical issues. Thus، encountering ethical problems through individual trial and error and taking temporary stances towards such problems would be replaced with a methodological and scientific analysis. The establishment of such a discipline can promote preventive programs and cure of ethical ailments in research and can also expand programs for promotion of ethics among researchers and research institutes.
خلاصه ماشینی:
"به عنوان نمونه میتوان پرسید:آیاپژوهش در حل مسائل اخلاق پژوهش در علوم معطوف به انسان(مثل روانشناسی یازبانآموزی)دارای چارچوب نظری خاص،روش و منابع معین است؟ارتباط طولی این دوگونه تأمل(درجه اول و درجه دوم)در نمونه مطالعات یادگیری زبان دوم یا زبان بیگانه درنمودار یک نشان داده شده است.
seidutS redrO dnoceS (به تصویر صفحه مراجعه شود)نمودار 1:ارتباط طولی دو گونه مطالعات(درجه اول و درجه دوم) تقریر مسئله با توجه به آنچه بیان شد به این صورت است:آیا اخلاق پژوهش را میتوانبه منزله یک دانش تلقی کرد؟اگر پاسخ مثبت است اضلاع معرفتی آن از جمله روششناسیو منابع معرفتی آن کدام است؟ فرضیه تحقیق این است که اخلاق پژوهش صرفا مجموعهای از توصیههای اخلاقی نیستبلکه یک دانش از گستره اخلاق حرفهای است که مسائل اخلاقی پژوهش را در هریک ازدانشها به نحو روشمند و براساس منابع معین تحلیل میکند.
با کمی دقت در بیان فوق معلوم میشود که انسان باید صداقت را به عنوان یک اصل مبناییدر اندیشه،گفتار و عمل خود مدنظر قرار دهد،در این صورت نه تنها در حرفه و شغل خودبلکه در تمام جنبههای رفتاری و گفتاری که در صحنههای مختلف زندگی از او بروز مییابدبا صداقت برخورد میکند و از جمله در حیطه پژوهش نیز از هر کاری برمبنای صداقتنباشد نظیر سرقت علمی و عدم رعایت امانتداری پرهیز دارد."