چکیده:
دریانوردی و کشتیرانی قرنها مورد توجه مسلمانان بود. ایشان برای پـرداختن بـه دریانوردی اهداف و انگیزه های خاصی داشتند و این اهـداف و انگیـزه هـا را بایـد عوامل اصلی رونق کـشتیرانی در تمـدن اسـلامی در شـمار آورد. دریـانوردی بـا اهداف نظامی ، به منظور تـصرف سـرزمینهای مختلـف و الحـاق آنهـا بـه قلمـرو حکومت اسلامی از اولین دهه های ظهور اسلام آغاز شد و قرنها به صورت جـدی ادامه یافت . دریانوردی تجاری نیز به منظـور حمـل و نقـل کالاهـای مختلـف در جریان دو سویه بین سرزمینهای مختلف و سرزمینهای اسلامی مورد توجه خاص مسلمانان بود و اهمیت بسیاری در پیشرفت کشتیرانی ایشان داشت ، خاصـه کـه شامل دامنه فعالیت بسیار وسیعی از لحاظ جغرافیایی بـود و مـسلمانان طـی آن توانستند با اقوام و سرزمینهای مختلفی در پهنه اقیانوس هند از سـواحل شـرقی افریقا تا سواحل چین ارتباط برقرار کنند و اکتـشافات جغرافیـایی مهمـی انجـام دهند. مجموع این فعالیتها باعث گسترش درک جغرافیـایی مـسلمانان و آگـاهی ایشان از اقوام و سرزمینهای دیگر شـد و عـلاوه بـر آن بـه رونـق جغرافیانگـاری مسلمانان افزود و آثار ادبی ، داستانی و فنی در زمینه دریا و دریانوردی به وجـود آورد.
خلاصه ماشینی:
دریانوردی تجاری نیز به منظـور حمـل و نقـل کالاهـای مختلـف در جریان دو سویه بین سرزمینهای مختلف و سرزمینهای اسلامی مورد توجه خاص مسلمانان بود و اهمیت بسیاری در پیشرفت کشتیرانی ایشان داشت ، خاصـه کـه شامل دامنۀ فعالیت بسیار وسیعی از لحاظ جغرافیایی بـود و مـسلمانان طـی آن توانستند با اقوام و سرزمینهای مختلفی در پهنۀ اقیانوس هند از سـواحل شـرقی افریقا تا سواحل چین ارتباط برقرار کنند و اکتـشافات جغرافیـایی مهمـی انجـام دهند.
اهمیت منطقه ای جزیرة العرب خاصه برای حمل و نقل ادویه و نیز تولیدات منطقۀ جنوبی آن یعنی یمن که در تولید چرم و انواع عطریـات شهرت داشت ٣،گاه رومیان را بر آن می داشـت کـه مـستقیما در جزیـرة العـرب و خاصـه جنوب آن به کروفر نظامی بپردازند و یا حبشیان را به حمـلات نظـامی در ایـن منـاطق وادارند و آن بخشی از این فعالیتهای نظامی که با کشتی از طریـق دریـای سـرخ انجـام می شد٤، عامل دیگری در آشنایی مردم عرب با کـشتی و کـشتی رانـی بـود.
اوج ایـن مخالفتهـا از سوی عمربن خطاب ، خلیفه دوم صورت گرفت و او با حملات دریایی که بدون اجـازه اش صورت گرفته بود، به تندی برخورد کرد و بارها با درخواست معاویه برای حملـه دریـایی به قبرس مخالفت ورزید ١؛ اما به رغم همه این سرسختیها علیه دریـانوردی ، از آنجـا کـه حکومت اسلامی بر قلمرو حکومتهای ایران و روم دست یافته بود و به حفظ و گـسترش خود می اندیشید، عملا ناچار بود تا راهکارهای نظـامی همـان دولتهـا را پـی گیـرد و از میراث دریانوردی رومیان ، قبطیان و به ویژه ایرانیانی که تجربۀ ارزشمندی در دریانوردی داشتند و قرنها در دریاهای مختلف همچون دریای پارس و اقیانوس هند بـه کـشتیرانی پرداخته بودند و در سواحل خلیج فارس مراکز مهم تولید کشتی داشتند، استفاده کند.