چکیده:
شناخت محیط خارجی و مورد ملاحظه قرار دادن نقش رقبا در آن محیط و همچنین تعیین قابلیت ها و اولویت بندی علایق و منافع مهمترین اقدام جهت تدوین و انتخاب راهبرد بهینه می باشد. هدف این تحقیق درچارچوب پاسخ به سوالاتی است که درگام نخست نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران را مبتنی برعلایق ژئوپلیتیکی به منظور تعقیب اهداف و منافع ملی درمنطقه آسیای مرکزی روشن می سازد و سپس با ارایه مدلی به منظور تبیین و شناخت روابط فی مابین علایق ژئوپلیتیکی وراهبردملی خط مشی های راهبردی را به عنوان ملاحظات اساسی درتدوین راهبردملی جهت درک مشترک کلیه بخشها درمنطقه پیشنهاد می کند. برای این منظور با شناخت دقیق محیط تحقیق با الگو قرار دادن مدل های ابداع شده توسط محقق به مطالعه ی حوزه شکاف ها و تضاد های ناشی ازرقابت های بازیگران سطوح مختلف قدرت و همچنین، تجانس های ساختاری بین کشورهای آن حوزه و ایران و نیز پتانسیل های وابستگی آن کشور ها نسبت به ایران پرداخته است. سپس با استفاده از دو روش کتابخانه ای و میدانی با مراجعه به آراء کارشناسان و نخبگان ایرانی و کشورهای منطقه و تجزیه و تحلیل نظرات ارایه شده به پاسخ سوالات تحقیق پرداخته و در خاتمه با ارایه پیشنهادات راهبردی برگرفته از نتایج تحقیق، به منظور فراهم نمودن زمینه ها و همسوکردن تلاش ها در برنامه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دفاعی- امنیتی ارایه شده است، تا با نقش آفرینی مناسب ضمن افزایش منافع ملی جمهوری اسلامی ایران درمنطقه ی آسیای مرکزی، بااستفاده ازفرصت های بنیادین و پایدار ژئوپلیتیکی، موازنه ی ژئوپلیتیکی به نفع ایران وکشورهای دوست منطقه تغییر یابد.
خلاصه ماشینی:
"نظر به اینکه در این تحقیق هدف اصلی،نشان دادنمراحل شکل‌گیری راهبرد ملی از تعیین و تبیین علایق ژئوپلیتیکی تا تدوین راهبرد ملیاست،بنابراین سعی می‌شود ضمن نشان دادن این مسیر بصورت علمی و عملی بامطمح‌نظر قرار دادن کلیه‌ی عوامل و مراحل مختلف تحقیق،علایق ژئوپلیتیکی ایراندر منطقه مورد مطالعه تبیین گردند،ولی نباید از نظر دور داشت که لزوما علایقژئوپلیتیک،منفعتهای ملی نیستند،اینها سرمایه‌های ملی و یک پتانسیل بصورت بالقوههستند ولی بالفعل نیستند و زمانی می‌تواند بالفعل شوند که جزئی از منافع ملی بشوند وبرای اینکار باید نوعی فهم و درک مشترک در حاکمیت و دولت بوجود بیاید تا از اینعلایق بعنوان فرصتهای پیش‌رو تلقی یک منفعت ملی پیدا شود،سپس برای عملیکردن منافع ملی،رهیافت‌هایی را به عنوان راهبرد ژئوپلیتیکی تعیین نموده تا سازوکارلازم برای درک مناسب از محیط داخلی و خارجی بصورت پویا و دینامیکی با بررسیروندها و رصد محیط،واقعی‌ترین درک را از متغیرهای ژئوپلیتیکی محیط بدستآوردیم،به همین‌منظور با طی مراحلی منطبق بر روند تحلیل ملاحظات محیطی وشیوه‌ی تدوین راهبرد بر اساس مدل ابدایی محقق و خلاصه‌سازی فرآیند طرحریزیجامع راهبردی،روند شناخت جامع محیط را برای مناطقی مانند آسیای مرکزی ترسیمتا بر اساس استنتاج تحقیق،نتایج و پیشنهادات راهبردی برای اصلاح روند طرحریزیراهبرد ملی ارایه گردند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) ملاحظات و پیشنهادات راهبردی از آنجا که در چارچوب تدوین راهبرد ملی،مطالعه محیط ملی و بین‌المللی برایدرک محیط بسیار حائز اهمیت است و هر نوع تصمیم راهبردی و اقدام در سیاستخارجی مرتبط با سیاستهای داخلی است و ملاحظات اساسی در تدوین سیاستهایداخلی و در چارچوب راهبرد ملی بسیار مهم است،بنابراین برای استفاده از پتانسیلهای موجود به عنوان نقاط قوت ملی و قابلیتهای داخلی از یک‌سو و فرصتهای منطقه‌ایی براساس علایق ژئوپلیتیکی از سویی دیگر می‌توان بر اساس نتایج تحقیق که با تحلیلنسبت تاثیر متغیرهای تحقیق که با تایید نظر نخبگان داخلی و خارجی صورت گرفتهاست،توجه به نکات زیر الزامی است: ملاحظات کلی اصلاح ساختار اقتصادی کشور در روابط اقتصاد بین‌المللی اصلاح قوانین دست‌وپاگیر گمرکی در توسعه‌ی هرگونه صادرات(اعم از کلا وخدمات) توجه عمیق و منطقی به منطقه‌ی آسیای مرکزی بعنوان حوزه‌ی مهم و تاثیرگذار دربالندگی اقتصادی و فرهنگی مبتنی بر منافع ملی و سیاستهای ملی منطبق بر سندچشم‌انداز."
(
, 
, 
)
