چکیده:
هـدف این پژوهش، مقایسه اثربخشی سه روش پیشـگیری از سوء مصرف مواد: الف) شناختی ـ رفتاری اجتماعی، ب) سخنرانی و پ) ارسال پیامـک در هیجان طلبی، امنیت روانی و بازخورد نسبت به سوء مصرف مواد مخدر بود. 192 دانش آموز دختر و پسر دبیرستانی در چهار گروه (سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل) به طور تصادفی قرار داده شدند. شرکت کنندگان مقیاس هیجان طلبی (زاکرمن، 1969)، سیاهه امنیت رونی (مزلو،1952) و سیاهه بازخورد نسبت به سوء مصرف مواد مخدر (قربانی، 1380) را طی سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تکمیل کردند. به گروه اول، 10 جلسه گروهی 2 ساعته روش شناختی ـ رفتاری اجتماعی آموزش داده شد، برای گروه دوم، 10 جلسه 2 ساعته سخنرانی برگزار گردید و به گروه سوم، 75 روز، پیامکهای پیشگیری داده شد. نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که هر سه روش پیشگیری در هیجان طلبی، امنیت روانی و بازخورد نسبت به سوء مصرف مواد مخدر تـاثیر معنادار دارند؛ همچنین، روش شناختی ـ رفتاری اجتماعی از دو روش دیگر، مؤثرتر است. نتایج پیگیری 100 روزه نشان داد که اثربخشی روشهای پیشگیری، پایدار بوده است.
خلاصه ماشینی:
"نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که هر سه روش پیشگیری در هیجانطلبی،امنیت روانی و بازخورد نسبت به سوء مصرف مواد مخدر تأثیر معنادار دارند؛همچنین،روش شناختی-رفتاری اجتماعی از دو روش دیگر،مؤثرتر است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نتایج جدول 2 بیانگر آن است که میانگین نمرههای بازخورد نسبت به سوء مصرف مواد،هیجانطلبی و امنیت روانی گروههای آزمایشی و کنترل در مرحله پس- آزمون تفاوت معنادار داشتند؛ازاینرو،میتوان نتیجه گرفت که روشهای مداخله پیشگیری بر تغییر اندازههای متغیرهای سهگانه وابسته مؤثر بودهاند.
نتایج جدول 3 نشان میدهد که در متغیر بازخورد (به تصویر صفحه مراجعه شود) نسبت به سوء مصرف مواد،میانگین نتایج مداخلههای پیشگیری هر سه گروه آزمایشی کمتر از گروه کنترل است و در این میان،میانگین گروه شناختی-رفتاری اجتماعی از دو گروه سخنرانی و ارسال پیامک کمتر است،میانگین گروههای سخنرانی و ارسال پیامک با یکدیگر تفاوت معنادار ندارند و صرفا نسبت به میانگین گروه کنترل کمتر است.
بحث نتایج این پژوهش نشان دادند که(1)روشهای پیشگیری شناختی-رفتاری اجتماعی،سخنرانی و ارسال پیامک بر میانگین نمرههای بازخورد نسبت به سوء مصرف مواد مخدر،هیجانطلبی و امنیت روانی دانشآموزان موثرند،(2)از سه روش پیشگیری،تأثیر روش شناختی- رفتاری بیش از دو روش سخنرانی و ارسال پیامک است، (3)اثربخشی روش ارسال پیامک از روش شناختی- رفتاری اجتماعی کمتر است،اما در مورد متغیر بازخورد نسبت به مواد مخدر و هیجانطلبی،هم ارز روش سخنرانی تأثیر دارد،و در نهایت(4)روشهای شناختی-رفتاری اجتماعی و سخنرانی به میزان متفاوت در امنیت روانی تأثیر دارند و روش ارسال پیامک در امنیت روانی تأثیر ندارد."