خیال معنایی متفاوت در اندیشه سیاسی ابن سینا مقاله

بی تردید شیخ الرییس ابو علی سینا را مهم ترین چهره فلسفی جهان اسلام شناخته اند؛ اما در حوزه سیاست که جهان اسلام از دیرباز تاکنون به سرزمین هایی پاره پاره شامل بوده است کمتر می توان به حاکمیت اندیشه ای واحد رای داد. در این گوناگونی اندیشه ها و عمل ها که وجه اشتراکشان قدرت بوده، پرداختن به این که ابن سینای فیلسوف که آوازه اش تا هزاره ای پس از او در جهان پیچیده، در موضوع سیاست یا به عبارتی این شر لازم زندگی آدمیان چه تدبیری اندیشیده است، بسیار مهم است. شیخ الرئیس در این میان به شیوه سلف خود به خیال روی می آورد. در این نوشتار کوشش خواهد شد که تلاش وی را در دخالت خیال به عنوان جایگزینی برای عقل اسلافش در سیاست شرح دهی

")و در همین راستا کمال و شایستگیپیدا کرده یا عقل فعال آخرین عقل از عقول ده‌گانه اتصال یافته است و معارف آسمانی را کسبمی‌نماید،این توانایی مختص عقل مستفاد است،که در میان افراد انسانی که در نظر ابن سینا ازبسیاری جهات از جمله از بهره‌مندی از عقل با هم متفاوت و متفاضل می‌باشند به علما و حکمااختصاص دارد و اگر که نفس بشری بتواند به این مرحله از عقل انسانی برسد،در این مرحله نفس ناطقه به کمال نوعی خود می‌رسد و به مبدأ نخستین«تشبه»می‌جوید و این همان مقام حکمامی‌باشد(عقل در حکمت مشاء:322،323). قوه خیال درصورتی که آدمی از عوامل مادی و بیرونی فارغ شود و جدا از امور مادی باشد و یا اینکه درموردی مانند بیماری تا حدی از جهان مادی و محسوس دور شود،در نفس انسان بسیار قوی شدهو دارای توانایی بسیاری خواهد شد،نفس انسانی می‌تواند به جواهر ملائکه و ادراکات غیبی متصلشود و آثار موجود در نفس در عالم خیال وارد شود و نیز بعد از ادراکات آن،این معارف بهصورت کلام منظوم از سوی هاتف غیبی منعکس شود(رسالۀ فی بیان المعجزات و الکرامات والاعاجیب:408). در این افاضه،صوری که در عقل فعال وجود دارد بهصورت یکباره«دفعۀ و اما قریبا من دفعۀ»ترسیم می‌شود،این معرفت بدون نیاز به هرگونه اسبابعقلی یقینی به دست می‌آید این همان نبوت است و نبوت حد نهایت قوه حدس است و این اعلیمراتب قوای نفس بشری می‌باشد،که به طور اولی باید این قوه را قوه قدسیه نامید و قوه قدسیهبالاترین مرتبه قوای انسانی است(النجاۀ:167-166؛النفس البشریه عند ابن سینا:18،67 و 66؛تسع رسائل:176-171)."