چکیده:
رشد فرهنگ و تمدن انسانی بیانگر توجه و علاقه انسان به کتاب و کتابت
است.قبل از اختراع چاپ، صنعت کتاب‌نویسی یا وراقت از مهم‌ترین حرفه‌ها بود.بیشتر
افرادی که به این حرفه رو می‌آورند یا خود از دانشمندان و بزرگان روزگار خویش بوده
و یا در خدمت دانشمندان بوده‌اند.وراقان نقش بسیار زیادی در رشد و توسعه
کتابخانه‌ها داشته‌اند.مغازه‌ها و دکه‌های وراقان، محفل مباحث علمی دانشمندان بود،
گفت‌وگوهای علمی در این دکه‌ها رواج فراوان داشت و معمولا نتیجه این گفت‌وگوها، نقد
و حاشیه و ترجمه یا شرح کتاب‌های موجود، و یا تولید کتابی جدید بوده است.ریشه‌یابی
واژه وراقت، نقش وراقان در توسعه کتابخانه‌ها، خدمات وراقان به دانشمندان، مجالس
علمی در مغازه‌های وراقان، و تهیه سیاهه‌ای از وراقان دانشمند تلاشی است که در
این نوشتار به آن پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"محمد تقی دانش پژوه نیز در دیباچه کتاب نزهة الارواح با عنوان"تاریخ نگاری فلسفه"در مورد مصادیق مختلف"وراقت"توضیح کلی آورده است(15:سه).
ایرج افشار در مقاله"صحافی از نگاه فرهنگ و تاریخ"گوید:"وراق معمولا به کسی گفته می‌شده که نسخه‌ها را کتابت و تزیین و تجلید و وصالی می‌کرد و خود آن را می‌فروخت و اغلب دکانی داشتند که آنجا محل تجمع اهل فضل و ادب بود"(7:77).
نسخه‌های این وراقان اختصاصی و مورد اعتماد و اطمینان بیشتری بودند مانند:ابو یحیی زکریا بن یحیی و ابوالقاسم عبدالوهاب بن عیسی، کاتبان آثار جاحظ؛ اسماعیل بن محمد(ابن الزجاجی)و ابراهیم بن محمد(ساسی)، کاتبان آثار ابوالعباس محمد بن یزید مبرد؛علان شعوبی، در بیت الحکمه مأمون؛ احمد بن احمد(برادر زاده شافعی)، برای آثار ابن عبدوس جهشیاری؛ابوالحسن علی بن عبدالله بن ابی هاشم معری، برای ابوالعلا معری 10:165-166)؛ازرق و محمد بن حسن دینار و چند تن دیگر، برای حنین بن اسحاق پزشک مسیحی در زمان مأمون؛ابن بواب(خطاط مشهور شیعی قرن چهارم)، برای بهاءالدوله دیلمی(21:144)؛و شش تن وراق که برای قاضی ابوالمطرف قاضی اهل سنت در قرطبه کار می‌کردند.
گاهی نیز وراقانی یافت می‌شد که وراقت و نویسندگی را وسیله تجارت می‌ساختند، چنان که در مورد المعانی القرآن فراء نحوی چنین کردند و فراء با تدبیری خاص، کتاب خود را به بهای ارزان به دست طالبان رسانید، که تفصیل آن در کتاب‌ها مذکور است(10:163-164).
یادآور می‌شود که در فرصتی بسیار کم، این مقدار "وراق"از لابه‌لای کتاب‌ها پیدا شده که اسامی آنها در زیر می‌آید، و اگر فرصت بیشتری دست می‌داد مطمئنا افراد دیگری نیز در ردیف وراقان شناخته می‌شد:1.
علی بن محمد بن عبدالله وراق رازی، از مشایخ حدیث شیعه در قرن چهارم(2:ج2، ص208)؛26."
(
, 
, 
)
