خلاصه ماشینی:
ولی این نمایشنامه هیچگاه بروی صحنه نیامد زیرا هنرپیشهای که کمتر از پنجاه سال داشته باشد برای ایفای نقش«ژولیت»پیدا نشد؛سرانجام«الکساندر دوما»که در این تاریخ بیست و پنجسال داشت و بتازگی وارد اجتماعات و جوامع ادبی شده بود،درام منثور رمانتیک را در فوریهء 1829،یعنی درست یکسال قبل از نمایش«هرنانی»،با نمایشنامهء خود بنام«هنری سوم و دربار او»1در تئاتر«کمدی فرانسز»مستقر ساخت.
اگر بر آن شویم که نقص کوششهای حاکی از کمال حسننیت و نظریات صائبی را که در زمینهء احیای تئاتر بمنصهء ظهور رسید و در سطور بالا مذکور افتاد معلوم کنیم،متوجه میشویم که تنها عیب این آثار همانا فقدان یک سبک نگارش نو و تازه است و در اثر همین فقدان هرگونه پیشنهاد اصلاحی بینتیجه و عقیم میماند.
«تئاتر آزاد» در حوالی سال 1885 نوشته شد و«هوگو»در نگارش این اثر فقط از فانتزی و میل باطنی خود پیروی کرد و از همینرو نمایشنامههای منظوم کوتاهی که تحتعنوان «تئاتر آزاد»بچاپ رسید،بموفقیت قطعی«هوگو»در عالم تئاتر تحقق میدهد خیالبافی تغزل،روح حماسی،توسع در قوانین عروض و قافیه و جنبهء خندهآوریکه «هوگو»بندرت در آثار خود منعکس ساخته در«تئاتر آزاد»با سبکی بیتکلف و طبیعی،سبکی بمراتب رضایتبخشتر از سبک تصنعی و پر زروزیور درامها، تلفیق میشود.
ولی روحی را که این کتاب توصیف و نقاشی میکند روحی است کاملا رمانتیک.
«هوگو»برای تنظیم رمان تاریخی خود مدارک و اسناد بیشماری جمعآوری میکند،ولی بعوض اینکه بکمک این مدارک حوادث و مطالب روشن و واضحی را بمنظور واقعی جلوهگر ساختن آنها نقل کند، بنقاشی دورنماهای عمومی و افکار اصلی میپردازد.