چکیده:
دستیابی ایران به جایگاه اول علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی از هدف گذاری های مهم سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی است ]1[ . تحقق منابع مالی فعالیت های پژوهش و فناوری از عوامل مهم تاثیرگذار در تحقق هدف فوق است . نظر به اهمیت این امر در این مقاله تلاش گردیده روند تامین اعتبار فعالیت های پژوهش و فناوری از محل بودجه کل کشور از سال 1377 تا سال 1388 مورد بررسی قرارگیرد. اعتبارات مزبور با متوسط نرخ رشد 2/31 درصد از 1745 میلیارد ریال در سال 1377 به 34531 میلیارد ریال در سال 1388 رسیده است . در طی سال های فوق به طور متوسط 6/77 درصد این اعتبارات از محل بودجه عمومی دولت و 4/22 درصد آن از محل بودجه شرکت های دولتی، بانک ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت تامین شده است ]2[. متوسط نرخ رشد سالانه اعتبارات پژوهشی طی سال های برنامه چهارم معادل 6/4 درصد کمتر از متوسط شاخص مزبور طی سال های برنامه سوم توسعه بوده است. یافته های این مقاله نشان می دهد که اصلی ترین منبع تامین منابع مالی فعالیت های پژوهش و فناوری در شرایط حاضر دولت است و تا زمانی که زمینه های اجرایی سرمایه گذاری بخش غیر دولتی در این فعالیت ها فراهم نشده است دولت می بایست به ایفای نقش اصلی در این زمینه ادامه دهد. کلیدواژگان:
خلاصه ماشینی:
"در مقابل نسبت اعتبارات تحقیقاتی از محلبودجۀ کل کشور به تولید ناخالص داخلی که ازمتوسط نرخ رشد سالانۀ 0/61 درصد طی برنامۀ سومتوسعه برخوردار بوده است با 0/16 درصد افزایش بهمتوسط 0/77 درصد طی برنامۀ چهارم رسیده استکه علت اصلی این افزایش سیاست اتخاذ شده در دوسال اخیر در مورد اختصاص یک درصد از درآمدعملیاتی شرکتهای دولتی به امر پژوهش است(جدول 4).
در برنامۀ سوم توسعه،افزایش شاخص اعتباراتتحقیقاتی به تولید ناخالص داخلی به یک درصد ازمحل اعتبارات عمومی دستگاههای اجرایی و 0/5درصد از محل منابع بخش خصوصی،شرکتهایدولتی و بانکها هدفگذاری شده بود3،لیکنمیزان تحقق آن بهطور متوسط تنها در حد 0/51درصد از محل اعتبارات عمومی و 0/61 درصد ازمحل بودجۀ کل کشور بوده است(جدول 3).
در برنامۀ چهارم توسعه نیز افزایش هزینههایتحقیقاتی به میزان حد اقل دو درصد تولید ناخالص داخلی از محل اعتبارات عمومی دستگاههای اجرایی ویک درصد از محل درآمد عملیاتی شرکتهایدولتی،بانکها و بخش غیر دولتی هدفگذاری شدهبود4.
عمدهترینصندوقهای حمایتی تحقیق و توسعه در ایران بهشرح زیر هستند: 5-5-1-صندوق مالی توسعۀ تکنولوژی ایران تشکیل این صندوق،با هدف کمک مالی بهپژوهشگران کشور،در دیماه سال 67 به تصویبشورای پژوهشهای علمی و صنعتی کشور رسید و درپی آن در مرداد سال 1368 تأسیس و پس از تصویباساسنامه و تأیید نهایی توسط شورای پول و اعتبار ومجمع عمومی بانکها در دیماه سال 1368 بهعنوان شرکت غیر انتفاعی به ثبت رسید.
6-نتیجهگیری -با توجه به یافتههای بخش 2 مقاله و بهخصوص توجه به این امر که طی سالهای1377 تا 1388 بهطور متوسط 77/6 درصداز اعتبارات پژوهشی از محل بودجۀ عمومی&%04614YHRG046G% دولت تأمین شده است(جدول 1)،میتواننتیجه گرفت که مطمئنترین و اصلیترینمنبع تأمین منابع مالی فعالیتهای پژوهشو فناوری در شرایط حاضر دولت است."