چکیده:
اگرچه گلیم بافی در گیلان یکی از هنرهای دستی چندان مطرح نسبت به سایر دست ساخته های این منطقه نمی باشد، اما آنچه هست نقش، رنگ و بافتی خیره کننده دارد که با بازنگری و کاوش در ویژگی های آن، می توان به متن خوانی و رمزگشایی بسیاری از ناشکافته ها در خاستگاه های مردم منطقه دست یافت. اصولا نقوش گلیم در هر منطقه ای از ایران، بیانگر روابط اجتماعی، مناسبات فرهنگی و تجلی باورها و بیان آرزوهای مردم است و امری مهم برای تحقیقات مردم شناسی به حساب می آید. نقش گلیم، بیان واضحی از شرایط محلی و اقلیمی، آب و هوای محل زندگی، علایق و باورها، سلایق و آرزوهای استادکاران بافنده را در خود نهفته دارد و حتا بیان دردها و آلام آنان است. در نقشینه های گلیم گیلان نیز، می توان نزدیکی زیادی با نقوش گلیم دیگر نقاط ایران جستجو کرد و تا حدودی شباهت های یکسانی در آن ها برشمرد. این نقش ها، همچون گنجی پنهان در درون خود اسرار بسیاری از زیباشناسی عامیانه تا بیان روایی حس و حال های عاشقانه را نهفته دارد و آن ها را به عنوان اسنادی قابل اعتنا و دربردارنده فرهنگ و هنر عامه، می توان به شمار آورد. در این مقاله، این مساله بیان می شود که تنوع نقش های گلیم گیلان، نشان دهنده زیباشناختی عامیانه منطقه است و همچنین، نشان از ذوق خلاق هنرمندان بومی دارد. در این جا همچنین به طبقه بندی و تحلیل نقشینه های گلیم گیلان در سه وجه نقوش انتزاعی، نقوش تزئینی و نقوش تصویری (فیگوراتیو) می پردازیم. بی تردید شناخت این نقشینه ها، هم به خلاقیت و نوآوری قشر جویای هنر ناب و اصیل کمک می رساند و هم تلاشی برای هویت بخشی به این میراث فرهنگی و معنوی کشور عزیزمان می باشد.
خلاصه ماشینی:
"گلیم گیلان و نقوش آن یکی از هنرهای دستی و بومی مناطق مختلف ایران،گلیم بافی است که اگرچه دارای روشبافت یکسانی است،ولی وجه تسمیۀ آن‌ها در تنوع نقش‌های به‌کاررفته است.
در این‌میان،نقوش هندسی به علت نوع بافت گلیم،کاربردهای متنوع و متفاوت‌ترینسبت به نقش‌هادی دیگر دارند که یا به عنوان نقوش اصلی در مرکز گلیم به‌کار گرفتهمی‌شوند و بیانگر معنا و محتوائی هستند و یا آن‌که برای پرکردن زمینه یا حاشیۀ گلیم،بهصورت تکرارشونده از آن‌ها استفاده می‌شود.
از دیگر نقش‌های هندسی گلیم،نقش لوزی و نقش شش‌ضلعی است که از نظراندازه،ترکیبات رنگی،تزئینات داخلی و تعداد به‌کاررفته در گلیم متفاوت است و بنابه(به تصویر صفحه مراجعه شود)ذوق و سلیقۀ بافنده،تنوع نقش پیدا می‌کند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نقش‌های شانه‌ای،از دیگر طرح‌های متداول است که بهصورت نوارهای مورب دانه‌دار،متن گلیم را دربر گرفته است و به علت شباهت آن به شانه،به این نام خوانده می‌شود.
نقش آینه‌گل،در میان نقوش گلیم یک طرح کاملا هندسی منظم چندپر است که دردرون خود نقش لوزی را دربردارد و در درون لوزی‌ها،شکل خودش با رنگی دیگر دوبارهتکرار می‌شود.
نقوش گلیم چه نقش‌های سنتی و چه نقش‌های جدید و ابتکاری،نوعی شعف و رضایتدر روح مخاطب ایجاد می‌کند و به‌نظر می‌رسد در درون خود رازهائی نهان کرده است که(به تصویر صفحه مراجعه شود)با عشق و ذوق بر گلیم نقش خورده است.
بی‌تردید استادکار،در بافت گلیم تمام تلاشخود را برای هماهنگی نقش و رنگ در عین تنوع به‌کار می‌برد تا کاری زیبا،فریبنده وروح‌نواز ایجاد کند و به اعتقاد نگارنده،در این کار موفق است.
بدون شک این نقوش هندسی تنها جنبۀ تزئینی،فرمالیستی و صوری ندارد،بلکهبرداشتی از طبیعت پیرامون و زندگی روزمرۀ مردم را نشان می‌دهد که بهصورت رمزگرایانه‌ایبه تصویر درآمده است."
(
, 
, 
)
