یادی از استاد محمد معین معرفی و نقد

"" چون یکی دیگر از شاعران ایرانی، عمرخیام ( ف 1121/515-517) روزگاری در هر گوشه ازجهان انگلیسی زبان جمعیتی به نام خود داشت، اما امروز اشعارش به نسبت آن زمان خوانندگان اندکی دارد، جا دارد این سوال را مطرح سازیم که آیا آوازه امروز مولانا در غرب نیز هوس گذرای دیگری را نمایش می دهد؟ آیا ممکن است در چنته ما سخنی پرمعنا پیدا شود تا نه تنها در باره سرمشق افکار و معنویت عصر جدید، بلکه درباره آئین های عارفانه دیگر ادیان کهن سخن بگوییم؟ لایه زیرین از نظر جلال الدین محمد، واقعیتی که بر حواس ما مشهود است، اغلب، معنی راستین نهفته در دل آن را بر ما پوشیده می دارد. با این وصف، خوانندگان نیز تا اندازه ای مسول هستند که با دقت گوش فرا دهند و معانی باطنی را که از دهان فرد گوینده بیرون می آید، درک کنند تا راه را بر تاویل و تفسیر ببندند، مانند نی که در ابیات آغازین مثنوی چنین زبان به شکوه می گشاید: من به هر جمعیتی نالان شدم جفت بدحالان و خوش حالان شدم هرکسی از ظن خود شد یار من وز درون من نجست اسرار من ( م ن 1/ 6-5) جای دیگر می خوانیم: دیدة تن دایما تن‌بین بود دیدة جان جان پرفن‌بین بود پس ز نقش لفظ های مثنوی صورتی ضال است و هادی معنوی ( م ن 1/ 55-654) مولانا، در مثنوی، بسیاری از مسائل عمده الهیات اسلامی را مورد توجه قرار می دهد و نخست، روی سخن نه با عالمان درس خوانده، بلکه با عامه مردم دارد و می کوشد با استفاده از بحث های شیرین و برهان های آسان‌فهم، توجه آنها را سوی اندیشه های خود کشد."