چکیده:
ایران کشوری کهن است که از گذشته دور تاکنون تنوع فرهنگی را تجربه کرده است به گونه ای که می توان آن را طبق تعریف پارخ جامعه متنوع فرهنگی دانست که با سایر جوامع متنوع چندملیتی و چند قومی تفاوت های بنیادین دارد. همین تفاوت ها موجب شده است تا مناسبات بین قومی و نیز روابط دولت ها با اقوام ایرانی با الگوهای رایج روابط و سیاست های قومی اختلافات زیادی را نشان دهد. یکی از مظاهر تفاوت این است که تنوع فرهنگی ایران برخلاف بعضی جوامع متنوع، در طول تاریخ موجب بروز ناهمسازی سیاسی و کشمکش بین قومی نشده است بلکه این گروه ها زیست مسالمتامیز داشته اند. حتی علی رغم برخی تحولات قومی در مقاطعی از تاریخ ایران، این رخدادها نه ستیزه بین قومی، بلکه اقداماتی در راستای بیگانه ستیزی، حفظ سرزمین، مقابله بااستبداد و بی کفایتی طبقه حاکم بوده است. به علاوه، تکوین بعضی تحرکات اعتراضی علیه حکومت ها نیز نه به خاطر تشکیل دولت از قومیتی خاص، بلکه علیه استبداد و خودکامگی آن و صیانت از حقوق فرهنگی خود صورت گرفته است. این مقاله که با روش توصیفی ـ تاریخی و با استفاده از تحلیل ثانویه و با الهام از نظریه چارچوب سازی صورت می گیرد، ضمن مرور فشرده تحولات قومی در تاریخ معاصر ایران، بر این نکته متمرکز است که همزیستی مسالمتامیز گروه های قومی ایران ریشه در نظام معنایی و باور مشترک همه ایرانیان بر ایرانی بودن خود دارد که از دو خاستگاه تاریخ مشترک آنان و دین انسجام بخش اسلام متاثر شده است. این دو عنصر باعث شد تا ایرانیان منظومه هویتی خود را به گونه ای تعریف نمایند که نه تنها گروه های متنوع قومی با یکدیگر همزیستی داشته باشند بلکه تاکنون هویت های قومی آنها در تعارض با هویت ملی شان قرار نگیرد.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله که با روش توصیفی-تاریخی و با استفاده از تحلیل ثانویه و با الهام از نظریۀ چار چوبسازی صورت میگیرد،ضمن مرور فشردۀ تحولات قومی در تاریخ معاصر ایران،بر این نکته متمرکز است که همزیستی مسالمتآمیز گروههای قومی ایران ریشه در نظام معنایی و باور مشترک همۀ ایرانیان بر ایرانی بودن خود دارد که از دو خاستگاه تاریخ مشترک آنان و دین انسجام بخش اسلام متأثر شده است.
یکی از مسائل مهم در جوامع متنوع از جمله ایران،این است که در اینگونه جوامع گروههای قومی چگونه با یکدیگر پیوند مییابند و علی رغم وجود برخی تمایزها و تفاوتها بین هویتهای متنوع،یکپارچگی و پیوستگی اجتماعی چگونه امکان پذیر میشود و چگونه و به چه علت این گروهها همزیستی و همسازی را تجربه میکنند؟ علی رغم واقعیت تاریخی تنوع فرهنگی در ایران،گاهی تفاوت ماهوی آن با سایر جوامع متنوع مغفول واقع شده به گونهای که بعضی بدون لحاظ این تفاوتها،اصطلاح دولت چند ملیتی و کشور کثیر المله را بر ایران نیز اطلاق نمودهاند(احمدی،1383:51؛ خوبروی پاک،1380:7).
به نظر میرسد اگرچه گروههای کرد که در زمان پهلوی تحت فشار واقع شدند (به خصوص تحمل ضربات سخت پس از قرار داد 1975 الجزایر)،پس از انقلاب وضعیت را مناسب دیده و تقاضاهای خود را مطرح کردند اما در این مقطع نیز مانند گذشته،در وقوع نا آرامیها سیاستهای کشورهای دیگر به ویژه عراق و آمریکا برای زمینهسازی برای حمله به ایران بیتأثیر نبوده است.
البته تفاوت مختصات تنوع در ایران با سایر جوامع متکثر عامل مهم دیگری است که موجب شده تا ماهیت مناسبات بین گروههای متنوع فرهنگی آن برخلاف بسیاری از کشورهای متنوع نو پا،بسترهای کمتر مساعدی را برای سیاسی شدن روابط بین آنها تمهید نماید."