چکیده:
آینده بشر و پایان تاریخ، ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. این حادثه در چه زمانی و چگونه اتفاق خواهد افتاد و نقش انسانها در آن حادثة جهانی چیست؟ گرایش به جبر و اختیار، دو گرایش مهم دربارة نقش انسانها در آن حادثه است. از بررسی آیات قرآن و روایات اسلامی و اندیشة کلامی شیعه برمیآید که انسان در رفتارش موجودی مختار و مسئول است. بنابراین، باید در برابر عملکرد خود و حوادث جامعه، احساس مسئولیت کرد و پاسخگو بود. هیچ تحولی در زندگی انسان و جامعة بشری بدون خواست و تلاش انسان به وقوع نخواهد پیوست. ظهور منجی نیز پدیدهای به شمار میرود که بناست در جامعه بشری اتفاق افتد و از این قاعده مستثنا نیست. تا جامعة جهانی برای آن تحول آماده نشود و انسانهای فداکار مقدمات آن را ایجاد نکنند، آن تحول اتفاق نخواهد افتاد.
خلاصه ماشینی:
"از اینرو، امام علی( در کلامی پس از شرح بعثت رسول خدا( و تحولاتی که به دست آن حضرت در جامعه ایجاد شده بود و انحرافاتی که بعد از آن به آرامی در جامعه رخ داد، تا جایی که حکومت دینی به حکومت قبیلهای تبدیل شد، جایگاه اصحاب را در این تحولات یادآور میشود، سکوت آنان را زمینهساز حکومت فاسدان میداند، آنان را سرزنش میکند و به آنان تذکر میدهد که باید نتیجۀ اعمال خود را تحمل کنند: داوری در احکام خدا را نزد شما میآورند و از سوی شما احکام صادر میگردید و هم به شما بازمیگردید، ولی شما دست ستمکاران را در جامعه باز گذاشتید و مدیریت کارها را به آنها سپردید و داوری در احکام خدا را در اختیار آنان قرار دادید.
بر اساس آیات یاد شده مبارزه با ظالمان، حمایت از مظلومان و محرومان، تلاش برای نابودی شرک و کفر و گسترش توحید و حاکمیت دین خدا وظیفة مؤمنان است، در حالی که همة این کارها اموری اختیاری است و اگر این امور به صورت گسترده اتفاق بیفتد و مردم برای مبارزه جهانی آماده شوند، مقدمات ظهور منجی فراهم میشود.
462 از این نوع روایات برمیآید که مقصود از فرج، فرج شیعه است، نه فرج بشریت؛ زیرا امام میفرمایند چون حسین( کشته شد تأخیر افتاد و این حکایت از اختیاری بودن فرج است که اگر مردم با امام حسین( همراهی میکردند و او را یاری میکردند، فرج حاصل میشد، ولی چون یاری نکردند، نتیجة اعمال آنها کار را به تأخیر انداخت تا شرایط سرنگونی بنیامیه در حدود 140 فراهم شد، ولی شیعیان اطلاعات را به نامحرمان دادند و آنان نیز وارد صحنه شدند و جریانها را مدیریت کردند و حوادث را به سمت دلخواه هدایت کردند و باز شیعه محروم ماند."